Współpraca z Europeaną

2 stycznia 2023

Informacje ogólne

Pełna nazwa	Europeana
Strona WWW	http://europeana.eu
Data rozpoczęcia współpracy z FBC	2009/12/11
Kryteria wyboru przekazywanych danych	wszystkie obiekty, z naciskiem na materiały sprzed 1950 r.
List obiektów udostępnianych poprzez FBC	http://www.europeana.eu/portal/brief-doc.html?query=%3A&qf=PROVIDER:Federacja+Bibliotek+Cyfrowych
Sposób i częstotliwość aktualizacji danych z FBC	Na prośbę FBC, w przybliżeniu raz na kwartał

Opis: Celem Europeany jest ułatwienie dostępu do dziedzictwa kulturowego i naukowego Europy w Internecie. Ma ona prezentować bogactwo dziedzictwa europejskiego, łączyć wielokulturowość i wielojęzyczność z nowoczesną technologią i współczesnymi modelami biznesowymi. Europeana jest jedną z flagowych inicjatyw Komisji Europejskiej współfinansowaną poprzez szereg międzynarodowych projektów. FBC jest

polskim agregatorem metadanych dla Europeany, a Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe współpracuje z Fundacją Europeana w projektach takich jak Europeana Local czy Europeana Awareness.

Wymagania dotyczące metadanych

Metadane dostarczane do Europeany powinny być zgodne ze schematem metadanych Europeana Semantic Elements lub Europeana Data Model. Federacja Bibliotek Cyfrowych, jako działający na skalę krajową agregator metadanych, bierze na siebie zadanie przekształcania metadanych ze schematów używanych przez współpracujących z FBC dostawców danych do schematu zgodnego z oczekiwaniami Europeany oraz automatyczne uzupełnienie pól tego schematu specyficznych dla Europeany (na podstawie pobieranych od dostawcy danych).

Metadane pobierane przez FBC z biblioteki cyfrowej muszą zawierać następujące pola lub ich odpowiedniki:
- tytuł lub opis
- język (wymagany tylko dla obiektów tekstowych)
- temat lub typ lub zakres
- prawa
Rekordy nie spełniające powyższych kryteriów mogą być odrzucone przez Europeanę. Rekordy bogatsze niż powyższe minimum będzie oczywiście łatwiej znaleźć w portalu Europeana.
Pole opisujące prawa do obiektu musi być wypełnione w sposób pozwalający na automatyczny wybór jednego z poniższych wariantów opisujących zasady dostępu do obiektu on-line i możliwości jego dalszego wykorzystania:
- Domena Publiczna
- Jedna z licencji Creative Commons
- Prawa zastrzeżone - dostęp nieograniczony
- Prawa zastrzeżone - dostęp ograniczony
- Prawa zastrzeżone - dostęp płatny

Wymagania formalne

Aby rozpocząć przekazywanie metadanych do Europeany, każdy dostawca danych musi podpisać umowę "Data Exchange Agreement" (DEA). Umowa podpisywana jest pomiędzy Fundacją Europeana, a instytucją odpowiedzialną za bibliotekę cyfrową (UWAGA: należy podpisać umowę w języku angielskim!). Federacja Bibliotek Cyfrowych pełni rolę pośrednika technicznego, ale współpraca formalna jest bezpośrednia. Głównym celem Europeany jest doprowadzenie do powstania możliwie dużego zbioru otwartych danych dotyczących dziedzictwa kulturowego, a otwartość ta musi być potwierdzona formalnie.

Najważniejsze dokumenty:
- Oficjalny tekst umowy DEA w języku angielskim
- Strony Europeana "Rights statement guidelines" objaśniające kwestie prawne związane z funkcjonowaniem Europeany.

Jednym z najistotniejszych elementów umowy DEA jest założenie, że dostawca danych pozwala Fundacji Europeana na udostępnienie tych danych na licencji Creative Commons Zero ("Przekazanie do Domeny Publicznej"). Oczywiście mowa tutaj o licencji dot. metadanych opisujących poszczególne obiekty cyfrowe. Same obiekty cyfrowe udostępniane mogą być na różnych licencjach (por. wymagania dotyczące metadanych, powyżej).

Obecnie problematyczną kwestią może być interpretacja licencji (oświadczenia) Creative Commons Zero w świetle polskiego systemu prawnego. Zwracamy jednak uwagę, że problem ten może dotyczyć przede wszystkim tych instytucji, które udostępniają metdane mające charakter dzieł w rozumieniu prawa autorskiego. Dokumentami, z którymi warto się zapoznać w tym kontekście są (w porządku chronologicznym):

Warto podkreślić, że mimo wspomnianych powyżej wątpliwości dot. licencji CC0 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zachęca polskie instytucje do współpracy z Europeaną i do przekazywania metadanych, zalecając aby wyłączyć z przekazywanych danych te fragmenty, które mogą zawierać tekst stanowiący utwór w rozumieniu prawa autorskiego (np. pola zawierające rozbudowane, autorskie opisy zawartości poszczególnych obiektów).

Jak rozpocząć przekazywanie danych do Europeany przy współpracy z Federacją Bibliotek Cyfrowych?

Standardowe działania obejmują następujące kroki:

Zapoznanie się z powyższymi informacjami na temat wymagań Europeany dotyczących metadanych i spraw formalnych.
Podpisanie umowy DAE przez osobę upoważnioną - Europeanie wystarczy jedna umowa na daną bibliotekę cyfrową.
Przesłanie skanu umowy przy pomocy dostępnego poniżej formularza oraz wysłanie oryginału pocztą do Fundacji Europeana.
Ustalenie z administratorami FBC zasad przetwarzania metadanych na potrzeby dostosowania ich do wymagań Europeany (działanie to inicjowane jest przez administratorów FBC po wstępnej analizie agregowanych danych).
Transfer danych do Europeany.

Lista instytucji, które podpisały umowę Data Exchange Agreement i przekazują dane do Europeany poprzez FBC

Formularz przesłania umowy Europeana Data Exchange Agreement

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości co do zasad współpracy z Europeaną prosimy o kontakt.

FBC