Opis

• Title:
  George Berkeley as a Neoplatonist? Common Grounds in Early and Late Philosophy of Berkeley
• Creator:
  Płoski, Jakub
• Description:
  Sometimes the late period of Berkeley's philosophy related to the publication of Siris is interpreted as a renouncement of the early period’s theses. In the literature on the subject, however, there are references to the complementarity of Berkeley's writings from different years. This article is an attempt to look at Berkeley's philosophical system from both periods of his philosophical activity in terms of its basic metaphysical assumptions. The Neoplatonic interpretive key used for this task allows one to look at some of its elements from a different perspective, e.g. to draw attention to metaphysical gradualism as the core of the Irish philosopher's system. In this view, Berkeley becomes above all a religiously engaged metaphysician, for whom epistemological reflection is only a complement to a philosophical project.  Berkeley's references in Siris to the Neoplatonic tradition do not serve a persuasive function (as some commentators postulate) but express the authentic sense of his philosophy. The contrast between the early Berkeley system (empiricism) and the late one (Neoplatonism) in this interpretation turns out to be unfounded because epistemological claims are justified by a certain, Neoplatonism-related vision of reality. Thus, the subjectivist approach to time and space does not appear only as an epistemological postulate, developed based on discussions with 17th-century philosophy, but as a metaphysical theorem, central to the Good Bishop’s system. Keywords: George Berkeley, Neoplatonism, idealism, metaphysical gradualism, time, space;
  Późny okres filozofii Berkeleya, związany z publikacją Siris, niekiedy interpretuje się jako zerwanie z tezami okresu wczesnego – tzn. okresu twórczości obejmującego czas do opublikowania Trzech dialogów między Hylasem a Filonousem. W literaturze przedmiotu pojawiają się jednak wzmianki na temat komplementarności pism Berkeleya, pochodzących z różnych lat. Niniejszy artykuł stanowi próbę spojrzenia na system filozoficzny Berkeleya z obu okresów twórczości pod kątem jego podstawowych założeń metafizycznych. Użyty do tego zadania neoplatoński klucz interpretacyjny pozwala w odmienny sposób spojrzeć na niektóre jego elementy, np. zwrócić uwagę na gradualizm metafizyczny jako rdzeń systemu irlandzkiego filozofa. W tej optyce Berkeley staje się przede wszystkim zaangażowanym religijnie metafizykiem, dla którego namysł epistemologiczny stanowi jedynie dopełnienie filozoficznego projektu. Odwołania Berkeleya w Siris do tradycji neoplatońskiej, w myśl przeprowadzanej w artykule interpretacji, nie pełnią jedynie funkcji perswazyjnej (co postulują niektórzy komentatorzy), a wyrażają autentyczny sens filozofii Dobrego Biskupa. Przeciwstawienie wczesnego systemu Berkeleya (empiryzmu) oraz późnego (neoplatonizmu) okazuje się w tej interpretacji bezzasadne, ponieważ twierdzenia teoriopoznawcze uzasadnione są pewną wizją rzeczywistości, związaną z chrześcijańskim neoplatonizmem. Subiektywistyczne ujęcie czasu i przestrzeni nie jawi się wówczas jedynie jako postulat epistemologiczny, wypracowany na gruncie dyskusji z XVII-wieczną filozofią, a twierdzenie metafizyczne, centralne dla systemu myśliciela z Kilkenny.  Słowa kluczowe: George Berkeley, neoplatonizm, idealizm, gradualizm metafizyczny, czas, przestrzeń
• Object availability:
  Dostęp otwarty
• Rights:
  Prawa autorskie (c) 2024 Jakub Płoski;
  https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
• Date:
  2024.04.23
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  polski
• Source:
  Ruch Filozoficzny; Vol. 79 No. 3 (2023); 49-79;
  Ruch Filozoficzny; Tom 79 Nr 3 (2023); 49-79;
  2545-3173;
  0035-9599
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Relation: https://apcz.umk.pl/RF/article/view/46386/38385
• Subject:
  George Berkeley;
  neoplatonizm;
  idealizm;
  gradualizm metafizyczny;
  czas;
  przestrzeń;
  Neoplatonism;
  idealism;
  metaphysical gradualism;
  time;
  space
• Identifier: https://apcz.umk.pl/RF/article/view/46386
• Data provider:
  Akademicka Platforma Czasopism
• Can I use it?:
  poproś o pozwolenie
• Type:
  teksty