Mapy Europy
Mapy konkretnych terenów zmieniające swój wygląd na przestrzeni wieków to świetne źródło informacji historycznej. Europa wraz z formowaniem się państw w erze nowożytności przechodziła ogromną ilość przeobrażeń w bardzo szybkim tempie. Właściwie dopiero ostatnie kilkadziesiąt lat na przełomie XIX i XX wieku przebiega względnie spokojnie w kwestii dynamiki zmian granic między krajami. Poniżej prezentujemy to zjawisko na przykładzie Europy na mapach powstałych od XV w. do XX w. – część z nich to wybrane państwa lub grupy państw, a część to po prostu ogólny widok zmieniającego się politycznie i szczegółowo kontynentu. Zmianom ulega też język użyty do opisywania miast i ukształtowania terenu – w starszych oczywiście dominuje język łaciński, a w późniejszych częściej są to języki narodowe.
Rozpoczynając od najstarszej – udostępnionej przez Cyfrową Bibliotekę Narodową POLONA – to drzeworyt, mapa przedstawiająca terytorium Europy środkowo-wschodniej pomiędzy Renem i Morzem Czarnym oraz Alpami, Wyspami Brytyjskimi i Półwyspem Skandynawskim z 1493 r. umieszczona w katalogu dawnych map Rzeczypospolitej Polskiej w kolekcji Emeryka Hutten Czapskiego. Kolejne, odrobinę starsze mapy znajdziemy m.in. w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej, gdzie są to historyczne miedzioryty z 1595 r., stworzone przez Gerarda Mercatora: Dalmacja, Bośnia, Chorwacja oraz Półwysep Peloponeski. W tym samym repozytorium znajduje się też na przykład interesująca i bardzo szczegółowa mapa Bretanii z XVII w. Parę starszych map udostępnia także Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa – nietypową, XVI-wieczną, kolorową mapę Śląska – drzeworyt ukazał się w dziele Sebastiana Münstera pt. „Kosmografia”, a rzeźba terenu przedstawiona za pomocą kopczyków; poza tym dwie XIX-wieczne niemieckie mapy Europy zachodnio-południowej – Włochy oraz Hiszpanię i Portugalię.
Mapy XVII-wieczne znajdziemy w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej – są to miedzioryty z terenami Ukrainy, Wielkiej Brytanii oraz rozległym imperium Karola Wielkiego. Następny wiek reprezentowany jest przez Opolską Bibliotekę Cyfrową – jest to na przykład kolorowany ręcznie miedzioryt z terenami ówczesnych Prus, bardzo dokładna mapa przedstawiająca polskie miasta w wersji niemieckiej; oraz kawałek Skandynawii – królestwo Szwecji z wybrzeżami. Ostatnie prezentowane przez nas mapy to już początek XX w., aby móc porównać wcześniejszy podział kontynentu do wersji przedwojennej i dobrze nam znanej, współczesnej: w Centralnej Bazie Judaików jest to kolorowa mapa przedstawiająca sytuację polityczną w Europie w roku 1921, a w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych mamy mapę Polski i okolic z 1919 r., na której oznaczono m.in. granice projektowanych województw oraz okręg plebiscytowy na Górnym Śląsku.
