Czasopisma satyryczne
Wśród typu obiektów o największej liczebności wśród zbiorów polskich bibliotek cyfrowych – czasopism – znaleźć możemy publikacje mocno zróżnicowane tematycznie. Do tej pory polecaliśmy już m.in czasopisma motoryzacyjne, literackie, teatralne czy turystyczne. Większość z nich pochodzi z przełomu XIX i XX w., a więc zawiera sporo cennych informacji i materiałów do badań i zainteresowań historycznych oraz kulturowych. To wspaniała diagnoza oczekiwań czytelniczych Polaków sprzed ponad stu lat. Tym razem przedstawiamy część pokaźnego zbioru czasopism satyrycznych – część zawartych w nich żartów może nam się wydać zupełnie absurdalna lub zbyt staromodna czy kontekstowa, jednak to także świetny motyw do poznania charakterystyki naszych przodków.
Czasopisma humorystyczne znajdziemy w naprawdę wielu repozytoriach należących do Federacji Bibliotek Cyfrowych, przy czym ciężko je w jakikolwiek sposób skategoryzować czy uporządkować, tym bardziej, że wszystkie mają mniej więcej podobną strukturę i tematykę. Zacznijmy zatem losowo, od Repozytorium Cyfrowego Instytutów Naukowych, które udostępnia dwutygodnik artystyczno-literacki Maski wydawany przez Zrzeszenie Literatów Polskich, w tym przypadku jest to zbiór numerów z przełomu 1918 i 1919. W treści znajdziemy muzykę, literaturę i satyrę, dłuższe artykuły i opowiadania. W tej samej bibliotece przeczytamy także Pocięgiel – tygodnik ilustrowany tknięty humorem i satyrą – tu akurat dodatek – kalendarz na rok 1925 ze śmiesznymi rysunkami, wierszykami, opowiadaniami i anegdotkami. Cyfrowa Biblioteka Narodowa POLONA prezentuje natomiast sporo numerów tygodnika satyryczno-humorystycznego Kabaret z humorystycznymi przypowiastkami, dowcipami, komiksami i ilustracjami, a także tygodnik humorystyczno-satyryczny Satyr z 1919 r. zawierający przysłowia, wierszyki i ciekawostki. Ciekawą publikację znajdziemy w e-bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego: jest to Mucha – pismo satyryczno-polityczne (na wybranej przez nas okładce ciekawa ilustracja “Zbliżenie polsko-niemieckie. Fajka pokoju czyli zbyt dużo dymu w Berlinie”), przy czym w 1906-1907 i 1912 ze względu na cenzurę w miejsce „Muchy” ukazywały się jednodniówki i efemerydy np. Zając czy Bażant. Interesujące magazyny przeczytamy też w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej – jest to na przykład najstarsze prezentowane przez nas czasopismo Wiadomości brukowe – plotkarsko-humorystyczna gazetka wydawana jak najmniejszym kosztem na początku XIX w., a także ilustrowany miesięcznik Bocian znad Gopła, Wisły, Warty i Odry (później przekształcił się w Komara) z 1901 r. Pojedyncze magazyny udostępniane są też przez np. Bibliotekę Cyfrową: Regionalia Ziemi Łódzkiej (tygodnik To i owo z 1917 r.: garść myśli politycznych, odrobina wierszy, humoru i satyry oraz ironiczne interpretacje aktualnych wydarzeń w Polsce); Jagiellońską Bibliotekę Cyfrową (frywolne pisemko Bocian z lat 20. XX w., zawierające dość rubaszne poczucie humoru, świetne ilustracje, niemoralne przypowiastki, często w tematach relacji damsko-męskich) oraz Małopolską Bibliotekę Cyfrową (Djabeł z końca XIX w., wychodzący dwa razy na miesiąc – refleksyjno-prześmiewczy magazyn na tematy aktualne i abstrakcyjne, poruszający krytykę artystyczną i teatralną.
