Opis

• Title:
  Paleośrodowiskowe zmiany w świetle analiz palinologicznych późnovistuliańskich osadów węglanowych w zagłębieniach bezodpływowych w Bełchatowie
• Creator:
  Balwierz, Zofia;
  Goździk, Jan
• Contributor:
  Uniwersytet Łódzki, Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska
• Description:
  The calcareous deposits in the upper part of Quaternary-age sediments were found in the Bełchatów mine. These deposits were accumulated in closed depressions. AIl these depressions are located in Świętojanka valley and tributary valleys (Fig. 1). The geological structure, chemical and mineral composition of calcareous deposits have been discussed elsewhere (Goździk, Konecka-BetIey 1992). In the present paper, the results of pollen analysis and more detailed field investigations of relationship between the calcareous deposits and neighbouring sediments are presented. The closed depressions were developed only the where Plenivistu1ian-age thick series of fluvial silty-sandy sediments occur. Numerous syngenetic ice wedge casts were found in these sediments (French, Goździk 1988). Pollen analysis of organic layers included in the siIty-sandy sediments and fossil beetles from one such layer, indicate a tundra depositional environment. Similar sediments from such present-day environments are always icerich and susceptible to thermokarst processes. It is very possible that PlenivistuIian-age fluvial sediments from Bełchatów were the same. Later, when thermokarst processes had been developed, the closed depressions were formed in places with a higher ice concentration. There is other evidence which supports a supposition about the important rOle of thermokarst processes. The 14C dates of the beginning of the formation of the closed depressions with standing water and the period of calcareous accumulation in Świętojanka valley established by pollen analysis, are similar to analogical deposits in typical thermokarst depressions in the area of the last glaciation in northern Poland. Calcareous deposits were found always to lie on aeolian cover sands, and were never invaded by dunes. This shows that calcareous deposition began after cover formation and perhaps after dune stabilization. Organic sediments from two ancient lakes I and III (Fig. 1) were analyzed by the palynological method. Calcareous deposits and two layers of peat situated above and below them were analysed. Results of this analysis are shown on Fig. 3 for lake I and Fig. 4 for lake Ill. Radiocarbon dates of peats from the lower levels of organic material of two lakes are similar - 12 540± 120 BP, GD-1875 (lake I) and 12 710± 130 BP, GD-5031 (lake Ill). Results of pollen analysis of both peat layers indicate that during their accumulation the vegetational landscape had a character of a treeless tundra without traces of lacustrine plants. This vegetation was developed under subarctic climatic conditions.The pollen analysis shows that after the peat accumulation the development of the lakes and calcareous material deposition began. This deposition in lake I started during Older Dryas time. It lasted throughout Alleroo and Younger Dryas time and finished at the beginning of the Holocene. Pollen diagrams of calcareous sediments from lakes I and III show many similarities, but there are some differences. These differences may indicate colder conditions during the accumulation of calcareous material in lake I1I--<:haracteristicfor Boiling period. An alternative interpretation of these differences is habitat rather than climatic. In the smaller lake III accumulation finished earlier than in lake I, that is at the and of Latevistulian.;
  W stropowej części osadów czwartorzędowych odsłoniętych w kopalni "Bełchatów" występują utwory węglanowe, które były akumulowane w zagłębieniach bezodpływowych w dolinie Świętojanki, dopływie Widawki. Zagłębienia te powstały wskutek krasu termicznego związanego z powszechną degradacją wieloletniej zmarzliny. Na podstawie badań palinologicznych utworów oraz datowania 14C możliwe było uchwycenie zarówno momentu początkowego zjawisk krasowych, jak i okresu ich intensywnego rozwoju. Występujące w spągu utworów węglanowych torfy tworzyły się w warunkach podmokłych, lecz bez stałego zbiornika wodnego, w początkowej fazie krasu termicznego. Oznaczenia wiekowe metodą HC wykazały dla torfu z zagłębienia I datę 12 540 ± 120 lat BP, a z zagłębienia III datę 12710±130 lat BP. Badania palinologiczne dowodzą, że panowały tu wówczas otwarte zbiorowiska tundry bezdrzewnej. Postępująca degradacja zmarzliny powodowała pogłębianie obniżeń, aż do utworzenia się w nich stałych zbiorników wodnych. W zbiornikach tych gromadziły się utwory węglanowe. Spektrum palinologiczne z tych utworów dowodzi, że w zbiorniku I powstały w okresie a11erOdu,natomiast nie rozstrzyga, czy utwór węglanowy w zbiorniku III tworzył się w bollingu czy allerodzie. Torfy leżące w stropie węglanów narastały już w holocenie.
• Object availability:
  Dostęp otwarty
• Rights:
  Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska;
  http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl
• Date:
  2013.12.03;
  1997
• Type:
  Article
• Language:
  polski
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Relation:
  Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica;1
• Subject:
  zagłębienia bezodpływowe;
  closed depressions;
  zmiany paleośrodowiskowe;
  palaeoenvironmental change;
  Bełchatów;
  analiza palinologiczna;
  pollen analysis
• Identifier:
  Balwierz Z., Goździk J.,1997. Paleośrodowiskowe zmiany w świetle analiz palinologicznych późnovistuliańskich osadów węglanowych w zagłębieniach bezodpływowych w Bełchatowie Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 1, s. 8-21.;
  1427-9711;
  http://hdl.handle.net/11089/2872
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  sprawdź warunki licencji
• Type:
  obrazy