Opis

• Title:
  Morfogeneza rynien subglacjalnych i ozów na przykładach z obszarów staroglacjalnych
• Creator:
  Rdzany, Zbigniew;
  Frydrych, Małgorzata;
  Szmidt, Aleksander;
  Szubert, Mariusz
• Contributor:
  Kostrzewski, Andrzej;
  Stach, Alfred;
  Majewski, Mikołaj;
  Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Fizycznej;
  Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edekacji Narodowej w Krakowie;
  zbigniew.rdzany@uni.lodz.pl
• Description:
  Ślady procesów zapisane w rynnach subglacjalnych i ozach obszaru staroglacjalnego Polski są do tej pory słabiej poznane w porównaniu ze strefą zasięgu lądolodu zlodowacenia wisły. Formy rynien nie są przeważnie wyróżniane na mapach geomorfologicznych, nawet w najbardziej czytelnym – warciańskim pasie rzeźby staroglacjalnej. Chociaż prace kartograficzne związane z opracowaniem Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000 dostarczyły szeregu danych na ich temat, powstało jednak niewiele artykułów i innych prac naukowych prezentujących to zagadnienie bardziej syntetycznie. Na obszarach staroglacjalnych Niemiec, Danii i pod dnem Morza Północnego stan rozpoznania rynien subglacjalnych jest lepszy, zwłaszcza tam, gdzie przeprowadzono intensywne prace poszukiwawcze nad złożami surowców. Analiza danych pozyskanych z prac kartograficznych, opisów wierceń oraz badań geofizycznych, pozwala sprecyzować ogólne prawidłowości występowania, cech geometrycznych i wypełnienia rynien obszaru staroglacjalnego, a wśród nich: - rozmieszczenie rynien subglacjalnych jest nierównomierne, choć występują one we wszystkich pasach rzeźby staroglacjalnej; - czytelność zachowania się rynien w rzeźbie zmniejsza się w starszych pasach morfologicznych, jednakże rynny zlodowaceń najstarszych (nida, san) są najgłębiej wcięte; - w wypełnieniach rynien występuje niekiedy multiplikowanie się glin oraz osadów rzecznych i jeziornych różnych okresów ciepłych w przeciwieństwie do sąsiednich kopalnych wysoczyzn, co wskazuje na odnawianie się tych form w kolejnych zlodowaceniach; - wypełnienia rynien mogą pochodzić z różnych etapów zlodowaceń. Ozy w porównaniu z rynnami zachowane są znacznie lepiej w krajobrazie staroglacjalnym, zarówno pod względem morfologicznym, jak i strukturalnym. Ich litologia wskazuje na silne zróżnicowanie dynamiki przepływu wód roztopowych w warunkach tuneli typu N. Część wielu zespołów ozów posiada nadbudowę asocjacji litofacjalnych typowych dla kemów, co jest szczególnie charakterystyczne dla Polski Środkowej.
• Object availability:
  Dostęp otwarty
• Rights:
  Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska;
  http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl ;
  Instytut Geoekologii i Geoinformacji UAM
• Date:
  2018.11.27;
  2018.11.22
• Type:
  Book chapter
• Language:
  polski
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Instytut Geoekologii i Geoinformacji UAM
• Relation:
  Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych;VII;
  7
• Subject:
  obszar staroglacjalny;
  old glacial area;
  rynny subglacjalne;
  tunnel valleys;
  oz;
  esker;
  morfogeneza;
  morphogenesis;
  Polish lowland
• Identifier:
  Rdzany Z., Frydrych M., Szmidt A., Szubert M., 2018: Morfogeneza rynien subglacjalnych i ozów na przykładach z obszarów staroglacjalnych. [W:] A. Kostrzewski, A. Stach, M. Majewski (red.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, t. VII, IGIG UAM, Poznań: 165-169.;
  978-83-936793-0-0;
  http://hdl.handle.net/11089/26199
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  poproś o pozwolenie
• Type:
  teksty