Opis

• Tytuł:
  Private political archives
• Twórca:
  Chorążyczewski, Waldemar
• Opis:
  "Private political archives" are understood by me as all acts collected intently by a private person. These acts are connected with the person's participation in political life and gathered in order to be used in public activity as the source of argumentation and information about factors and mechanisms of political processes. Private political archives of the first half of the XVI century were mainly created by royal servants, often with reference to their job duties. These duties could inspire to collect political acts for private purposes. During the reign of Sigismund Augustus, archives of gentry activists were developed to small extent and they mainly focused on parliamentary life. Private political archives were created outside the executionist movement, namely in the community gathered around the royal court. After 1572, Crown and Lithuanian magnates greatly influenced the creation of political archives. Archives of lesser gentry, scarce and poor, did not disappear completely. However, they became difficult for identification. Therefore, developmental process concerned exclusively documentary "treasure troves" created by magnates. They had the financial means and possibilities to create truly valuable political archives. The same as in the previous period the dynamisms of executionist movement was reflected in political archival documentation, now the creation of patronage system and clientele, or traditionally understood magnate oligarchy, (depending on the point of view) corresponded best to archives development. The heritage of previous generations was the treasure trove of patterns and solutions. However, this trove was used selectively, on one hand giving up patterns and rights that were uncomfortable, and, on the other, giving the value of precedence to unexpected acts that gained more importance or even new content in changed political conditions. The application of interpretation principle raised interest in old acts and patterns of behaviour described in acts. Consequently, they became an inseparable part of Polish political culture of the XVI century, and their collection became indispensable for any politician trying to play a more significant role in public life. It is easy to see some kind of regularity - the bigger role to be played, the bigger scope of archival materials to be used and collected. However, it was characteristic for political archives that their main part was not used until some external necessity and the user's will raised in order to exploit one specific text corresponding to one specific situation.;
  Przez prywatne archiwum polityczne rozumiem całość akt świadomie zgromadzoną przez osobę prywatną w związku z jej uczestnictwem w życiu politycznym, w celu wykorzystania w działalności publicznej jako źródło argumentacji oraz informacji o czynnikach i mechanizmach procesów politycznych. Prywatne archiwa polityczne pierwszej połowy XVI wieku tworzone były przede wszystkim przez współpracowników królewskich, często w związku z wykonywanymi przez nich obowiązkami służbowymi. Obowiązki te mogły inspirować do zbieractwa akt politycznych na prywatny użytek. W okresie panowania Zygmunta Augusta rozwinęły się archiwa działaczy szlacheckich, niewielkich rozmiarów i skoncentrowane na życiu parlamentarnym. Prywatne archiwa polityczne powstawały także poza obozem egzekucyjnym, mianowicie w środowisku skupionym wokół dworu królewskiego. Po roku 1572 ton wśród twórców archiwów politycznych nadają magnaci koronni i litewscy. Archiwa działaczy średnioszlacheckich, nieliczne i ubogie, co prawda nie znikają zupełnie, stają się jednak trudne w ogóle do identyfikacji. Rozwój dotyczył wyłącznie skarbnic dokumentowych tworzonych przez magnatów. To oni mieli środki i możliwości tworzyć prawdziwie cenne archiwa polityczne. Tak jak w poprzednim okresie w archiwaliach politycznych odbijał się dynamizm ruchu egzekucyjnego, tak teraz z ich rozwojem najlepiej koresponduje budowa systemu patronatu i klienteli lub też tradycyjnie ujmowanej magnackiej oligarchii, zależnie od punktu widzenia. Spuścizna poprzednich pokoleń stanowiła dla polityków XVI wieku skarbnicę wzorców i rozwiązań. Ze skarbnicy tej korzystano wybiórczo, rezygnując z przypominania zwyczajów i praw niewygodnych, nadając zaś niekiedy walor precedensu aktom nieoczekiwanym, zyskującym nagle nową wagę, a w zmienionych warunkach politycznych praktycznie też nową treść. Stosowanie zasady interpretacji sprzyjało zainteresowaniu się dawnymi ustawami i wzorcami zachowań zapisanymi w aktach. Akta stały się nieodłącznym składnikiem polskiej kultury politycznej XVI wieku, a ich gromadzenie stawało się koniecznością dla polityka chcącego odgrywać wybitniejszą rolę w życiu publicznym. Dostrzec można prawidłowość, że im większą chce odgrywać się rolę, w tym szerszym zakresie należy korzystać z archiwaliów i tym więcej gromadzić akt. Cechą archiwum politycznego wydaje się być przy tym pozostawanie znacznej części jego zasobu w stanie spoczynku, który przerywa dopiero zewnętrzna konieczność i wola użytkownika decydującego się na spożytkowanie tego, a nie innego pasującego do sytuacji tekstu.
• Dostępność obiektu:
  Dostęp otwarty
• Prawa:
  Prawa autorskie (c) 2010 Archiwa - Kancelarie - Zbiory
• Data:
  2010.12.01
• Typ:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Język:
  polski
• Źródło:
  Archiwa – Kancelarie – Zbiory; No. 1(3)/ (2010); 13-68;
  Archiwa – Kancelarie – Zbiory; Nr 1(3)/ (2010); 13-68;
  Archiwa – Kancelarie – Zbiory; № 1(3)/ (2010); 13-68;
  2544-5685;
  1895-9075
• Format:
  application/pdf
• Wydawca:
  Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Relacja: https://apcz.umk.pl/AKZ/article/view/AKZ.2010.001/5598
• Temat i słowa kluczowe:
  private political archives;
  Polish archives in 16th century;
  archives of royal servants in Poland in 16th century;
  prywatne archiwa polityczne;
  polskie archiwa w XVI w.;
  polskie archiwa szlacheckie w XVI w.
• Identyfikator: https://apcz.umk.pl/AKZ/article/view/AKZ.2010.001
• Dostawca danych:
  Akademicka Platforma Czasopism
• Czy mogę z tego obiektu skorzystać?:
  poproś o pozwolenie
• Rodzaj zawartości:
  teksty