Opis

• Tytuł:
  Eine Revolte am akademischen Gymnasium i. J. 1744
• Twórca:
  Bauer Hanns;
  Bauer, Hanns
• Opis:
  Die Beschreibung einer Revolte, die im Danziger Akademischen Gymnasium 1744 ausbrach. Sie wurde von Hans Bauer anhand der vorhandenen Urkunden verfasst, von denen die wichtigste ein Schreiben war, das von den Gymnasialbehörden an den Bürgermeister und andere edel geborene Herren und Gönner der Schule gerichtet wurde. In dieser Urkunde wurden die Unruhen beschrieben, zu denen im Gymnasium kam. Nach dem Verfasser (oder den Verfassern) war die schon seit Langem im Schulwesen merkbare Sittenlockerung, die unmittelbar aus der Änderung des Profils von Gymnasien folgte, ein Grund dafür. Sie waren nämlich keine Stütze der Religion, humanistischen Idealen, des theologischen Disputs und der lateinischen Eloquenz mehr. Stattdessen begannen sie die Jugend im neuen weltlichen, „höfisch-französischen“ Geist zu erziehen und den Nachdruck auf Naturwissenschaften, Staatswissenschaft, Geschichte und Geographie zu legen. Aus diesen Veränderungen sollte erfolgen, dass die Gymnasiasten dreist geworden sind und sich als Studenten hinstellen und verhalten begannen, d. h. sie begannen sich herrschaftlich zu benehmen, duellieren und zechen. Vorfälle dieser Art nahmen besonders nach dem Jahre 1709 zu, in dem die Schule vorübergehend wegen der Pestseuche geschlossen war. Der besagte Aufruhr begann mit einem scheinbar unbedeutenden Ereignis. Die Sekundaner beklagten sich nämlich beim Lehrerkollegium am 23. September, dass sie vom Primaner Wundsch „Naseweise“ und „Milchbarte“ genannt wurden. Da es ihm nicht überführt werden konnte, musste sich der Sprecher der Sekundaner Helmes entschuldigen. Die Sache wurde aber damit nicht abgetan, weil als er das Konferenzzimmer verließ, wurde von einer Gruppe der Primaner verprügelt. Unter der Leitung von Willenberg – dem Professor der Jurisprudenz und Gymnasialinspektor zugleich, wurde eine Ermittlung eingeleitet. Die durch Vernehmung entdeckten Täter bekannten ihren Schuld mit Stolz und verweigerten, sich der Karzerstrafe zu unterwerfen, weil angeblich die ganze Prima dessen schuldig war. Sie wurden „väterlich“ vom Lehrkörper ermahnt, die Namen der Mittäter zu nennen. Die Untersuchung konnte aber nicht fortgesetzt werden, weil die sich draußen versammelnden Gymnasiasten sich aufzuregen begannen, wobei unanständige Ausrufe gehört werden konnten. Sie begannen eine „Demonstration des Unwillens, wie sie bisher noch nicht vorgekommen war“. Der Schüler Johann Adam Sobieran aus Marienburg stieg durch das Fenster in die dritte Klasse und zerrte eine Bank heraus, die dann unter großem Gejohle von den rebellierenden Schülern besaßen wurde, die von der offenen Wohnung des Schulinspektors Pfeifen rauchten. Die Unruhen, während deren Gymnasiasten die Vorlesungen nicht besuchten(morgens, am 25. September erschien nur ein Hörer), rauchten, in Schlafröcken herumstolzierten und dem überflüssig gewordenem Gymnasium ein „Leichenbegängnis“ veranstalteten, dauerten zwei Wochen. Ein Ende setzte diesen Vorgängen erst die Sitzung des Stadtrates mit dem Bürgermeister Johann Wahl an der Spitze, die am 7. Oktober 1744 stattfand. Ein der Rädelsführer entfloh aus Danzig, drei weitere wurden zur einer Woche Haft verurteilt. Übrige, weniger aktive Aufrührer mussten sich öffentlich am 27. Oktober im Auditorium Maximum des Gymnasiums demütigen.;
  Opis rewolty w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku w roku 1744, opracowany przez dr Hansa Bauera na podstawie dostępnych dokumentów. Głównym źródłem byłopismo skierowane przez władze Gimnazjum do burmistrza oraz innych szlachetnie urodzonych panów i protektorów szkoły, opisujące rozruchy, do jakich doszło w placówce. Według autora (autorów) pisma podłożem rozruchów było rozluźnienie obyczajów, już od dawna dające się zauważyć w szkolnictwie, które wyniknęło bezpośrednio ze zmiany profilu gimnazjów akademickich. Przestały one mianowicie być ostoją religii, ideałów humanizmu, teologicznej dysputy i łacińskiej elokwencji, zaczęły natomiast wychowywać młodzież w nowym, zeświecczonym, „dworsko-francuskim” duchu i kłaść nacisk na nauki przyrodnicze, wiedzę o państwie, historię i geografię. Zmiany te odniosły rzekomo ten skutek, iż gimnazjaliści rozzuchwalili się, zaczęli uważać się za „studentów” i zachowywać się zgodnie z tym statusem, tzn. nosić się po wielkopańsku, pojedynkować, oraz balować i oddawać się hulankom. Incydenty tego rodzaju nasiliły się szczególnie po 1709 r., w którym to szkoła była czasowo zamknięta z powodu dżumy. Omawiany bunt z 1744 rozpoczął się banalnym wręcz wydarzeniem. Mianowicie uczniowie klasy sekunda poskarżyli się na kolegium nauczycielskim 23 września, iż zostali przez ucznia klasy prima Wundscha nazwani „szczeniakami”, „mądralami” i „młokosami”. Okazało się jednak, iż przynajmniej dwa ostatnie z zarzuconych mu epitetów nie były prawdziwe, tak więc rzecznik klasy sekunda Helmes musiał przeprosić w imieniu współuczniów i przyjąć naganę. Na tym się jednak nie skończyło, gdyż wracając z pokoju konferencyjnego, został on pobity przez grupę uczniów klasy prima. Wszczęto dochodzenie pod przewodnictwem profesora prawa i inspektora Gimnazjum Willenberga. Wyłonieni w drodze przesłuchania winni przyznali się z dumą do zarzucanego im postępku i odmówili poddania się karze karceru, jako że winna była cała klasa. Zostali oni „po ojcowsku” napomnieni przez grono pedagogiczne i wezwani do wydana nazwisk współwinnych pobicia, nie przyniosło to jednak żadnego efektu. Dochodzenie nie mogło być kontynuowane, gdyż gimnazjaliści zgromadzeni na zewnątrz zaczęli się burzyć, a do uszu profesorów dobiegły niecenzuralne okrzyki. Dały one początek „demonstracji niechęci, jaka nigdy wcześniej nie miała miejsca”. Uczeń Johann Adam Sobieran z Malborka wdarł się przez okno do trzeciej klasy i wyrzucił na zewnątrz ławkę, którą następnie zbuntowani gimnazjaliści obsiedli z wrzaskiem i paląc fajki tuż przed otwartym mieszkaniem intendenta Gimnazjum. Zamieszki, w trakcie których uczniowie odmówili uczęszczania na lekcje (rankiem 25 września na zajęciach pojawił się tylko jeden słuchacz), palili, paradowali w szlafrokach oraz urządzili „ostatnie pożegnanie” nieżywemu już według nich Gimnazjum trwały dwa tygodnie. Kres położyło im dopiero posiedzenie rady miasta z burmistrzem Johannem Wahlem na czele, które odbyło się 7 października 1744 r. Jeden z głównych prowodyrów buntu uciekł z Gdańska, trzej inni skazani zostali na karę tygodniowego aresztu. Pozostali, mniej aktywni uczestnicy zamieszek z klasy prima i sekunda musieli się publiczniei uroczyście ukorzyć w Auditorium Maximum gdańskiego Gimnazjum, co miało miejsce 27 października. Nadbitka (s. 495-504); źródło nieznane.
• Dostępność obiektu:
  Dostęp otwarty
• Prawa:
  Gemeinfreiheit;
  Domena publiczna (public domain)
• Typ:
  Abdruck;
  nadbitka
• Język:
  niemiecki;
  łaciński
• Źródło:
  IV.8.1;
  35298
• Format:
  image/vnd.djvu
• Temat i słowa kluczowe:
  Schulwesen - Geschichte;
  Danzig - Akademisches Gymnasium;
  szkolnictwo - historia - 18 w.;
  Gdańsk - historia - 18 w.;
  Gdańsk - gimnazjum akademickie - 18 w.
• Dostawca danych:
  Elbląska Biblioteka Cyfrowa
• Czy mogę z tego obiektu skorzystać?:
  tak
• Rodzaj zawartości:
  teksty