Description

• Title:
  A poet “at one’s service” in the embrace of a “great manipulator” (on the margins of letters by Kazimierz Wierzyński and Jerzy Giedroyc)
• Creator:
  Dorosz, Beata
• Description:
  The text is based on unpublished letters written by Jerzy Giedroyc and Kazimierz Wierzyński, which are stored in the archives of “Kultura” in Maisons-Laffitte as a collection of 440 works from the years 1944–1969. The exchange of letters continued in the years 1944–1949 when Giedroyc first as an editor of “Orzeł Biały” and later in the early period of the publication of “Kultura” sought Wierzyński’s cooperation. Their communication stopped in 1949 due to differences in political views and was revived after 1960 when Wierzyński came back to Europe from the United States. From Giedroyc’s letters to other authors (e.g. Andrzej Bobkowski) emerges his rather critical attitude towards Wierzyński; however, the editor of “Kultura” was aware of the poet’s position in the environment of independence emigration and purposefully used his name to achieve important goals. After some time, Giedroyc started to ask Wierzyński for the creation of particular texts and his requests were connected mainly with current political events. The poet undertook those tasks as he knew that his name played a significant role; nevertheless, he treated his activity with a self-ironic distance. Some poetic works such as Na śmierć Broniewskiego, Quai d’Anjou and Na śmierć Jana Palacha were written on order. As a result of personal and correspondence dialogues with the editor, the poet started to work on a series of poems known as Czarny polonez. The discovery of the works’ origin does not undermine their poetic values – it gives important knowledge which enables their broader interpretation. It seems that the specific kind of cooperation between Giedroyc and Wierzyński, who shared their concern about Poland’s affairs, was satisfying for both sides.;
  Tekst jest oparty na niepublikowanej dotychczas korespondencji Jerzego Giedroycia z Kazimierzem Wierzyńskim, zachowanej w Archiwum „Kultury” w Maisons-Laffitte, na którą składa się około 440 listów z lat 1944–1969. Wymiana listów rozwijała się w 1944–1949, kiedy Giedroyc najpierw jako redaktor „Orła Białego”, a później we wczesnym okresie wydawania „Kultury” zabiegał o współpracę Wierzyńskiego; zamarła w 1949–1960 ze względu na różnice w poglądach politycznych (m.in. ostro krytykowane przez poetę wydanie w 1949 r. reportażu Wracam z Polski Aleksandra Janty czy podważanie przez środowisko „Kultury” idei zwołania Kongresu Wolnej Kultury Polskiej w 1956 r.); ożywiła się ponownie po 1960 r., kiedy Wierzyński przeniósł się do Europy na stałe ze Stanów Zjednoczonych. Z korespondencji Giedroycia z innymi autorami (m.in. Andrzejem Bobkowskim) wyłania się raczej krytyczny jego stosunek Wierzyńskiego, redaktor „Kultury” zdawał sobie jednak sprawę z rangi wieszcza, jaką w środowisku emigracji niepodległościowej przypisywano poecie, i z rozmysłem wykorzystywał jego nazwisko dla osiągnięcia istotnych dla niego celów (jak np. zyskanie większego zainteresowania wydawnictwami Instytutu Literackiego dzięki promowaniu ich przez poetę). Z czasem przybrało to formę tzw. zamówień społecznych, jakimi były prośby Giedroycia o napisanie przez Wierzyńskiego określonego tekstu, a zapotrzebowanie najczęściej wiązało się z aktualnymi wydarzeniami politycznymi. Poeta podejmował te zadania – świadom, że jego nazwisko odgrywa niepoślednią rolę, ale traktował to z pewnym autoironicznym dystansem. Na swoiste zamówienie powstały m.in. utwory poetyckie Na śmierć Broniewskiego czy Quai d’Anjou i Na śmierć Jana Palacha (ostatni wiersz Wierzyńskiego, napisany na krótko przed śmiercią); w wyniku intensywnych dyskusji osobistych i korespondencyjnych z redaktorem poeta podjął pracę nad cyklem wierszy, który ostatecznie znamy jako Czarny polonez. Ujawnienie genezy tych utworów nie umniejsza ich rangi poetyckiej – przydaje natomiast ważny element wiedzy, który umożliwia szerszą ich interpretację. Wydaje się też, że ów specyficzny rodzaj współpracy Giedroycia i Wierzyńskiego, dzielących serdeczną troskę o sprawy Polski i polskie, dla obu stron był satysfakcjonujący.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Prawa autorskie (c) 2016 Sztuka Edycji
• Date:
  2016.05.30
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie; Tom 8 Nr 2 (2015): Edytorstwo polskie na uchodźstwie i emigracji. Varia; 7-15;
  The Art of Editing. Textological and Editorial Studies; Vol. 8 No. 2 (2015): Edytorstwo polskie na uchodźstwie i emigracji. Varia; 7-15;
  2391-7903;
  2084-7963
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Relation: https://apcz.umk.pl/sztukaedycji/article/view/SE.2015.014/8916
• Subject:
  Kazimierz Wierzyński;
  Jerzy Giedroyc;
  „Kultura”;
  listy;
  “Kultura”;
  Maisons- Laffitte;
  letters;
  Polish emigration;
  Polish culture
• Identifier: https://apcz.umk.pl/sztukaedycji/article/view/SE.2015.014
• Data provider:
  Akademicka Platforma Czasopism
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text