Object's details: Wpływ czynników społecznych i kulturowych na dostępność usług ekosystemowych w wybranych gminach zlewni rzeki Pilicy

Provider:Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego

Description

Title:
Wpływ czynników społecznych i kulturowych na dostępność usług ekosystemowych w wybranych gminach zlewni rzeki Pilicy
Creator:
Włodarczyk-Marciniak, Renata
Contributor:
Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Ekologii Stosowanej;
rewlodarczyk@gmail.com
Description:
Praca nagrodzona w XIX edycji konkursu Marszałka Województwa Łódzkiego za najlepsze rozprawy i prace tematycznie związane z województwem łódzkim.;
Przekształcenia zachodzące w obrębie struktury krajobrazu są zjawiskiem skomplikowanym i wieloaspektowym. W związku z tym, że współczesne problemy mają charakter nie tylko ekologiczny, dla ich odpowiedniego zrozumienia potrzebne jest badanie systemów ekologicznych i społecznych w połączeniu ze sobą, i w kontekście uwarunkowań ekonomicznych. Obustronna zależność pomiędzy działalnością człowieka a funkcjonowaniem krajobrazu, ma szczególne znaczenie w przypadku rolnictwa. Produkcja rolnicza warunkowana jest jakością zasobów środowiska, na które oddziałuje oraz popytem na produkty regulowanym przez rynki europejskie. Kompleksowość krajobrazu rolniczego stanowi jeden z istotnych aspektów zachowania bioróżnorodności oraz redukcji negatywnego oddziaływania działalności rolnej na środowisko, m.in. poprzez utrzymanie regulacyjnych usług ekosystemowych. W prezentowanej pracy podjęto się rozpoznania czynników społecznych i ekonomicznych wpływających na trwałość różnych elementów krajobrazu rolniczego, oraz zdefiniowania statusu i trendów zmian usług ekosystemowych. Teren badań obejmuje wybrane obszary wiejskie znajdujące się w obrębie zlewni rzeki Pilicy, w granicach administracyjnych województwa łódzkiego. Wykorzystanie informacji statystycznej umożliwiło stworzenie typologii gmin dla ustandaryzowania badań, a wykorzystanie metod społecznych (wywiady kwestionariuszowe) pozwoliło na: określenie wartości przypisywanych usługom ekosystemowym oraz elementom krajobrazu przez społeczności lokalne, rozpoznanie zmian użytkowania terenu związanego z wymianą pokoleniową, a także identyfikację czynników antropogenicznych decydujących o przekształceniach zachodzących na obszarach wiejskich. Na podstawie modelu koncepcyjnego opartego na kaskadzie alternatywnych stanów stabilności układów społeczno-ekologicznych (Cascading thresholds) określono także możliwe scenariusze zmian w krajobrazie w odniesieniu do wybranych czynników. Wyniki prezentowanych badań pokazały, że do głównych czynników zmian struktury krajobrazu zaliczyć można opłacalność i specjalizację produkcji rolnej, zwiększenie ilościowego wyposażenia gospodarstw w park maszynowy i zmniejszenie liczby zatrudnionych w rolnictwie. Wykazano, że usługą ekosystemową szczególnie cenioną przez społeczności lokalne zamieszkujące obszary wiejskie było zaopatrzenie w żywność. Konsekwencją takiego wartościowania jest dążenie do upraw monokulturowych i ujednolicenia krajobrazu, widoczne przez wysoką ocenę pól uprawnych i przypisywanie mniejszej wartości elementom charakteryzującym mozaikowaty krajobraz. Co więcej, zróżnicowany krajobraz, jakkolwiek sprzyjający dywersyfikacji źródeł zarobkowania, postrzegany był jako utrudniający nowoczesną uprawę ziemi. Współcześnie zachodzące na obszarach wiejskich przekształcenia wraz z jednoznacznie użytkowym sposobem wartościowania środowiska prowadzą do spadku ilości elementów krajobrazowych odpowiedzialnych za bioróżnorodność, usługi podtrzymujące (formowanie się gleb), a przede wszystkim regulację procesów ekologicznych. Unifikacja i zubożenie krajobrazu kulturowego pozostaje w ścisłej, obustronnej zależności z procesami urbanizacji wsi, upodobnienia stylu życia oraz infrastruktury i zabudowy obszarów wiejskich do miast, zaniku tradycji i wiedzy lokalnej oraz więzi międzyludzkich. Procesy te sprzyjają wyludnianiu wsi i stanowią zagrożenie dla systemu społeczno-ekologicznego jako całości. Badania umożliwiły sformułowanie trzech scenariuszy zmian: rolnictwa przemysłowego, ekstensywnego i wielofunkcyjnego. Scenariusze te stanowią integralną część stworzonego modelu koncepcyjnego, będącego podstawą do określenia konsekwencji podejścia rolników do przyrody oraz obecnej polityki rolnej i struktury rolnictwa dla usług ekosystemowych obszarów wiejskich. Wyniki prezentowanych badań pokazały, że zagrożenia dla możliwości wzajemnej regulacji procesów ekologicznych wynikających z pokrycia i użytkowania terenu są rezultatem wartościowania komponentów krajobrazu przez społeczność lokalną, procesów urbanizacji wsi oraz ekonomizacji rolnictwa. To sprawia, że odpowiednio ukierunkowane narzędzia finansowe, edukacyjne a także prawne mogą posłużyć się do zahamowania niekorzystnych zmian. Pozyskana wiedza jest wyjściowym elementem do zaproponowania rozwiązań mających na celu zahamowanie procesów degradacji krajobrazu i zachowania możliwości elastycznego reagowania na stres antropogeniczny.
Object availability:
free access
Date:
2016.12.08;
2016;
2017
Type:
PhD/Doctoral Dissertation
Language:
Polish
Format:
application/pdf
Subject:
krajobraz rolniczy;
system społeczno-ekologiczny;
usługi ekosystemowe;
przekształcenia obszarów wiejskich
Identifier: http://hdl.handle.net/11089/20144
Data provider:
Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego

Similar objects

Wpływ czynników społecznych i kulturowych na dostępność usług ekosystemowych w wybranych gminach zlewni rzeki Pilicy

Creator:Włodarczyk-Marciniak, Renata

Date:2016.12.08 | 2016 | 2017

Type:text

Assessing Impacts of Agricultural Landscapes on Regional Competitiveness with the Bayesian Belief Network Approach: A Case of the Wielkopolska Region in Poland

Date:2022.12.29

Type:text

Preliminary investigations on biocenoses of forest islands in an agricultural landscape

Date:2016.02.01 | 1996

Type:image

Wpływ zróżnicowania krajobrazu rolniczego na zgrupowanie pszczół

Creator:Cierzniak, Tomasz

Date:2016.02.01 | 1995

Type:image

EKONOMICZNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA DRZEW W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ – PRÓBA OCENY NA BAZIE WOLONTARIACKIEJ INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ: ECONOMIC ASPECTS OF THE FUNCTIONING OF TREES IN URBAN SPACE – AN ATTEMPT AT EVALUATION ON THE BASIS OF VOLUNTARY GEOGRAPHIC INFORMATION

Creator:Puzdrakiewicz, Krystian

Date:2018.09.25

Type:text

Agro-ecosystems potential for natural pest control. Analysis at the landscape level for Poland

Creator:Łowicki, Damian

Date:2022.12.14

Type:text

Food Production in the Cities of Tomorrow. The Results of International Questionnaire Surveys

Creator:Burchard‑Dziubińska, Małgorzata

Date:2023.12.29 | 2023.12.27

Type:image

Heavily contaminated post-industrial areas as potential recreational sites

Creator:Rostański, Krzysztof

Date:2023.07.27

Type:text

Federacja Bibliotek Cyfrowych

Object's details: Wpływ czynników społecznych i kulturowych na dostępność usług ekosystemowych w wybranych gminach zlewni rzeki Pilicy

Description

Similar objects