Object's details: Métaphore baroque et métaphore romantique

Provider:Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego

Description

Title:
Métaphore baroque et métaphore romantique
Creator:
Jechová, Hana
Description:
W literaturze XVII w. tak samo jak i na początku XIX w. pisarze ujmowali często rzeczywistość pod dwoma albo wieloma postaciami i starali się wyrazić jej bezustanną zmienność i niepewność wszystkiego, co człowieka otacza, oraz wszystkiego, co sam przeżywa albo odczuwa. Owa postawa estetyczna oraz filozoficzna odbiła się w stylu literackim, bogatym w różnego rodzaju przenośnie, często rozgałęzione, spiętrzone oraz przedłużone. Z założenia filozoficznego poetów obu epok wynikało również, że przenośnie te oparte były często na kontrastach. Przenośnie te nie miały funkcji ornamentu upiększającego opis literacki, ale stawały się podstawą wypowiedzi autora, w której niekiedy — przede wszystkim u poetów romantycznych — zacierały się granice między snem a jawą, między tęsknotą a jej urzeczywistnieniem itp. W poezji barokowej tak samo jak i romantycznej spotykamy się często z obrazami wziętymi z podobnych dziedzin wyobraźni ludzkiej: życie mija jak kwiat, który więdnie, ciało ludzkie jest tylko więzieniem, ludzkie tęsknoty podobne są do dymu itp. Istnieje jednak pewna różnica między wyobraźnią barokową a romantyczną. Dla poety XVII wieku niepewne jest życie ludzkie na świecie, natomiast śmierć stanowi nie tylko koniec życia ludzkiego, ale również jego niepewności. Człowiek romantyczny nie miał wiary człowieka barokowego. Dla niego śmierć nie jest momentem zmieniającym zasadniczo niepewność losu oraz bytu ludzkiego; poeta romantyczny może mniej wierzył w Boga, ale mniej wierzył również w śmierć. Jego przenośnie o przemijaniu wszystkiego, co jest ludzkie, nie kulminują i nie zatrzymują się na obrazie śmierci. Wszystko, co raz istniało, istnieje dla poety romantycznego zawsze, niekiedy nawet w ramach wiary w metempsychozę oraz palingenezę. Przenośnie romantyczne odbijające przemijanie wszystkiego, co ludzkie, nie mają więc owego punktu kulminacyjnego jak przenośnie barokowe oparte na tych samych motywach, ale przedstawiają się raczej jako niekończący się łańcuch zmian, który może zawierać nawet więcej momentów kulminacyjnych. Różnice te odbijają się również w planie stylistycznym. Poeta barokowy, wyrażający atmosferę niepewności, miał jednak poczucie prawdziwego istnienia jednego, w czasie ograniczonego życia ludzkiego. Problemy owego życia były podstawą jego opisu literackiego. Wszystkie przenośnie wiązały się z ową podstawową rzeczywistością i nabierały swego właściwego znaczenia w stosunku do niej. (Na przykład „dym” nie był prawdziwym „„dymem”, ale tylko obrazem niepewności ludzkich uczuć itp.). Przenośnie barokowe nie potrzebowały dalszego „wsparcia”, nie musiały się wyraźniej łączyć wzajemnie w ramach opisu pośredniego. W poezji romantycznej natomiast opis rzeczywistości podstawowej nie był tak jednoznaczny i nie stanowił takiego oparcia dla przenośni, jak w poezji barokowej. Z tego wynikało, że poszczególne przenośnie romantyczne wyraźniej łączyły się jedne z drugimi, tworząc często jak gdyby drugi, prawie równowartościowy plan opisu literackiego. Jeżeli poeci baroku porównywali życie ludzkie do dymu, kwiatu, więzienia, dżumy itp., to zawsze jedyną treścią opisu literackiego było Życie ludzkie, pokazane tylko w różnych aspektach. Natomiast jeżeli poeci pierwszej połowy ubiegłego wieku porównywali życie ludzkie do morskiej fali, do piasku, do liści na drzewie itd., to z jednej strony chodzi o obraz niepewności życia ludzkiego, ale z drugiej strony również o obraz natury, której poszczególne elementy, uwzględnione w planie opisu metaforycznego, wzajemnie się łączą i wywołują nową, konsekwentnie pokazaną rzeczywistość. Jeśli poeta barokowy interpretował przemijanie świata przede wszystkim z punktu widzenia filozoficznego (oraz religijnego) i ogólnoludzkiego, to w okresie romantyzmu pisarze zastanawiali się wyraźniej nad historycznym oraz indywidualnie niepowtarzalnym obrazem przemijania świata. 2 tego wynika różna funkcja motywu ruin oraz motywu wspomnienia w poezji barokowej i romantycznej. (Malarstwo barokowe potrafiło jednak oddać urok ruin oraz wspomnień, ewokowanych lekturą listów; pod tym względem malarstwo barokowe bliższe jest wyobraźni romantycznej niż poezja barokowa.) Analogiczne różnice oraz podobieństwa pojawiają się również przy stosowaniu poszczególnych motywów wspólnych dla poetów barokowych i romantycznych (np. w przenośniach opartych na obrazie ptaka, wiatru, obłoku, odbicia w wodzie itp.). Chociaż podobieństwa między wyobraźnią barokową a romantyczną są bardzo wyraźne, wydaje się, że poeci romantyczni częściej interpretowali w poszczególnych obrazach świat z punktu widzenia wyjątkowej, niepowtarzalnej jednostki ludzkiej i jej przeżyć uczuciowych, natomiast poeci baroku starali się pokazać świat z punktu widzenia człowieka w ogóle i w naświetleniu filozoficznym.
Object availability:
free access
Date:
2023.01.24;
1971
Type:
Article
Language:
French
Format:
application/pdf
Publisher:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe; Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu
Relation:
Zagadnienia Rodzajów Literackich;2;
13
Subject:
metaphor;
Baroque;
Romanticism
Identifier:
0084-4446;
http://hdl.handle.net/11089/45542 ;
2451-0335
Data provider:
Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego

Similar objects

Métaphore baroque et métaphore romantique

Creator:Jechová, Hana

Date:2023.01.24 | 1971

Type:image

How to become a courtier of Saint Mary… Samuel Brzeżewski’s “Zaciąg dworzanów na kurię Najświętszej Królowej nieba i ziemi na kazaniu w dzień Jej narodzenia” – “The recruitment of courtiers to the curia of the Blessed Queen of heaven and earth at a sermon on the day of her birth” (transl.)

Creator:Dybek, Dariusz

Date:2018.01.02

Type:text

Taming the Beast. The Enlightenment Idea of Taming the Political Passions and the Russian Literary Beastiary).

Creator:Krysteva, Denka

Date:2019.03.28

Type:text

Metaphor and ideological critique: the case of Aristotle

Creator:Bouchard, Guy

Date:2007.01.02

Type:text

Метафоры утренней и вечерней зари в литовской и русской поэзии

Creator:Коницкая Konickaja, Елена Jelena | Ясюнайте Jasiūnaitė, Бируте Birutė

Date:2016.12.28

Type:text

Late Baroque Manuscript "Supplicant of the Sinner to the Lord Jesus". Eschatological Reflections

Creator:Panasiuk, Joanna

Date:2018.12.18

Type:text

"La dévotion" baroque : types génériques mineurs

Creator:Czyż, Antoni

Date:2022.10.06 | 1985

Type:image

Between Everyday and “Plato’s Republic”: Rationalist Aspects of Łukasz Opaliński’s Work

Creator:Raubo, Grzegorz

Date:2013.01.01

Type:text

Federacja Bibliotek Cyfrowych

Object's details: Métaphore baroque et métaphore romantique

Description

Similar objects