Description

• Title:
  Le concept des droits de l’homme et des libertes fondamentales dans le courant de la codification du droit en Autriche à la l’époque des Lumières
• Creator:
  Sójka-Zielińska, Katarzyna
• Description:
  L’idéologie éclairée de la codification du droit dans la monarchie des Habsbourgs a contribué d’une façon considérable à la formation — par voie évolutive — du concept moderne des droits de l’homme et des libertés individuelles au sein même du régime politique de l’absolutisme. C’est juste aux débuts du mouvement de la codification à la moitié du XVIII s. qu’on a formulé dans le projet du code civil, Codex Theresianus, la notion de la liberté naturelle en tant qu’un droit subjectif absolu, propre à la nature humaine. Sous le règne de Joseph II la I-e partie du projet du code civil remaniée en 1771 par J. B. Horten et introduite en 1786 (Josephinisches Gesetzbuch) a declaré l’existence d’une pleine liberté, (nommée ensuite la liberté civile, bürgerliche Freiheit) de tous les habitants du pays, et en même temps — des devoirs de l’Etat à la respecter et protéger. Aux temps de Léopold II les projets de la „constitutionnalisation” du système de l’absolutisme par voie de la codification du droit politique (codex politicus) ont échoué. Finalement ce n’est que la codification civile qui a reglé le domaine des droits et des libertés individuelles. C’est, notamment, le projet de Martini, inspiré par la philosophie du droit naturel moderne et introduit ensuite en 1797 - dans Galicie Occidentale (Bürgerliches Gesetzbuch für Westgalizien) qui a renfermé un catalogue des libertés fondamentales en tant que les droits naturels de l’individu, inaliénables et inviolables, garantis par l’Etat et qui pouvaient être réquis devant les tribunaux.;
      Ożywione w ostatnich dziesiątkach lat zainteresowania historyków prawa genezą i dziejami praw człowieka w najszerszym rozumieniu tego pojęcia kierują się ku odnajdywaniu w dziedzictwie przeszłości różnych przejawów owych odwiecznych aspiracji ludzkości do zapewnienia jednostce ludzkiej i jej interesom ochrony prawnej w ich wymiarze uniwersalnym — występującej od zarania państwowości, fundamentalnej dla dziejów społeczeństwa antynomii między jednostką a zorganizowaną zbiorowością, państwem, między interesem indywidualnym a dobrem ogólnym. Najnowsze badania historyczne w tej dziedzinie przynoszą wiele nowych materiałów i ciekawych konstatacji, które mogą stanowić wartościowy budulec dla przyszłej syntezy historii praw człowieka1. Są jeszcze jednak obszary dotąd niedostatecznie zbadane i wyjaśnione — nawet jeśli idzie o odpowiedź na pytanie o korzenie historyczne, źródła doktrynalne i instytucjonalne pojęcia praw człowieka w węższym, współczesnym rozumieniu jako zagwarantowanych konstytucyjnie podstawowych praw i wolności obywatelskich. Głośne i burzliwe spory wśród konstytucjonalistów, zapoczątkowane u schyłku ubiegłego stulecia głośną polemiką między G. Jellinkiem a E. Boutmym co do „prymatu” amerykańskich bills of Rights nad francuską Deklaracją z 1789 r., zresztą dotąd definitywnie nie rozwiązane2, ograniczały pole obserwacji do tych systemów ustrojowych, w których prawa i wolności obywatelskie zostały wywalczone i zapisane w konstytucjach jako prawa fundamentalne w wyniku rewolucyjnego zerwania z urządzeniami „starego porządku”. Tymczasem dla historyka prawa niemniej istotne znaczenie ma poznanie doświadczeń tych systemów politycznych, gdzie pojęcie praw człowieka kształtowało się w drodze ewolucyjnej, poprzez stopniowe przenikanie idei oświeceniowych do istniejących struktur ustrojowych i prawnych. Analiza dróg owego przechodzenia od średniowiecznych koncepcji praw jako przywilejów — owych iura et privilegia z nadania władzy — do pojęcia praw przyrodzonych jednostki, czyli od praw podmiotowych jako sfery wolności wyznaczanej przez państwo, do idei praw obywatela wobec państwa, może przybliżyć znalezienie odpowiedzi na pytanie, co wyznacza differentiam specificam nowoczesnego pojęcia praw człowieka, którego narodziny wiązane są powszechnie z ideologią Wieku Świateł i z filozofią nowożytnego prawa natury, w stosunku do różnych postaci prawnej ochrony jednostki poprzednich epok. Z tego punktu widzenia ciekawego materiału porównawczego mogą dostarczyć doświadczenia systemów ustrojowych tzw. oświeconego absolutyzmu3. Niniejszy szkic jest próbą zarysu formowania się pojęcia praw człowieka i wolności obywatelskich w austriackiej myśli kodyfikacyjnej drugiej połowy XVIII w. oraz dążeń do ich ustawowego wyrażenia w toku prac legislacyjnych.
• Object availability:
  free access
• Rights: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
• Date:
  1993.10.30
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Czasopismo Prawno-Historyczne; Vol. 45 No. 1-2 (1993); 379-391;
  Czasopismo Prawno-Historyczne; Tom 45 Nr 1-2 (1993); 379-391;
  2720-2186;
  0070-2471
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Adam Mickiewicz University Poznan
• Relation: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/48124/38982
• Subject:
  kodeks cywilny;
  wolność jednostki;
  absolutyzm oświecony;
  Bürgerliches Gesetzbuch für Westgalizien;
  prawa naturalne;
  code civil;
  liberté individuelle;
  absolutisme éclairé;
  droits naturels
• Identifier: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/48124
• Data provider:
  Platforma Otwartych Czasopism Naukowych UAM
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  text