Description

• Title:
  Die Rolle der Kirche im Leben Helenas von Moskau, der Ehegattin von Alexander dem Jagiellonen
• Creator:
  Rutkowska, Grażyna;
  Kozak, Adam
• Description:
  Im vorliegenden Artikel wird der Versuch unternommen, persönliche Frömmigkeit und die Ausübung religiöser Praktiken von Helena von Moskau (1476—1513), Tochter des Großfürsten von Moskau Iwan III. und der byzantinischen Prinzessin Zoë, die 1495 mit dem Großfürsten von Litauen, Alexander dem Jagiellonen, dem späteren König von Polen vermählt wurde, darzustellen. Hierzu wurden die Urkunden und  Korrespondenz aus der Epoche, Chroniken der bedeutendsten Geschichtsschreiber nach Jan Długosz (Bernard Wapowski, Matthias de Miechow, Marcin Bielski, Martin Cromer, Maciej Stryjkowski und Johannis de Komorowo), sowie die Überlieferungen ausgewählter Annalen (Erste Chronik von Sofia, Chronik von Bychowiec und Chronik von Hustynja) in Anspruch genommen. Zuallererst wurde die Rolle der orthodoxenKirche in der Doktrin des Großfürstentums Moskau, die Erziehung Helenas am Moskauer Hof und die in Europa und Polen geltenden, auf dynastische Ehen mit Bekennern des orthodoxen Glaubens bezogenen Sitten und Gebräuche erörtert. Im weiteren Teil des Beitrags wurde die Frage der Religionsfreiheit Helenas bei der Ausübung orthodoxer Praktiken in Litauen und Polen behandelt. Darüber hinaus wurden die Beispiele ihrer Schenkungen an orthodoxe Kirchen und Klöster im Großfürstentum Litauen aufgeführt. Zum Abschluss wurde das Verhältnis Helenas zur katholischen Kirche erörtert (u.a. der Streit über eventuelle Notwendigkeit des Glaubenswechsels durch die Königin und deren erneute Taufe im lateinischen Ritus).;
  The article aims to present personal piety and the religious practices of the daughter of the Grand Duke of Moscow Ivan III, Helen of Moscow (1476—1513). Her mother was also the Byzantine duchess Zoe. In 1495 Helen married the Grand Duke of Lithuania Alexander the Jagiellonian, who later became king of Poland. The sources inspected in order to present the topic were documents and letters from the period, the chronicles of some more important historiographers who published after Jan Długosz (Bernard Wapowski, Maciej of Miechów, Marcin Bielski, Marcin Kromer, Maciej Stryjkowski, and Jan of Komorów) and the records from selected chronicles (Sophia Chronicle I, Chronicle of Bychowiec, Chronicle of Huštýn). At first the role of Orthodox Christianity in the doctrine of the Great Duchy of Moscow is discussed. What follows is a discussion of how Helen was brought up in the Moscow court and what the European and Polish customs were in terms of dynastic marriages with Orthodox Christians. Then the question of Helen’s liberty in practicing Orthodox Christianity in Lithuania and Poland is analyzed. Examples are also provided of her donations to Orthodox churches and monasteries in the Grand Duchy of Lithuania. At the end of the study, Helen’s relations with Catholic church are discussed, for example the debate over the possibility of the queen converting to Roman Christianity and of her second baptism within this religious denomination.;
  Artykuł stanowi próbę przedstawienia osobistej pobożności oraz praktyk religijnych spełnianych przez Helenę moskiewską (1476–1513), córkę wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III oraz bizantyjskiej księżnej Zoe, która w 1495 roku wyszła za mąż za wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, późniejszego króla Polski. W tym celu wykorzystano dokumenty i korespondencję z epoki, kroniki ważniejszych historiografów podługoszowych (Bernard Wapowski, Maciej z Miechowa, Marcin Bielski, Marcin Kromer, Maciej Stryjkowski i Jan z Komorowa) oraz przekazy wybranych latopisów (Latopis sofijski I, Kronika Bychowca i Latopis hustyński). W pierwszej kolejności omówiono rolę prawosławia w doktrynie Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, wychowanie Heleny na dworze moskiewskim oraz obowiązujące w Europie i Polsce zwyczaje tyczące się małżeństw dynastycznych z wyznawcami obrządku wschodniego. W drugiej części tekstu zajęto się kwestią swobody sprawowania przez Helenę prawosławnych praktyk religijnych na Litwie i w Polsce, zebrano też przykłady jej donacji na rzecz cerkwi i monastyrów w Wielkim Księstwie Litewskim, na koniec zaś omówiono relację Heleny z Kościołem katolickim (tu m.in. omówiono spór dotyczący ewentualnej konieczności zmiany wiary przez królową i jej ponownego chrztu w obrządku łacińskim).
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Copyright (c) 2020 Uniwersytet Śląski w Katowicach;
  http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
• Date:
  2020.12.16
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Średniowiecze Polskie i Powszechne; Tom 12 (2020); 261-307;
  2353-9720;
  2080-492X
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press
• Relation: https://journals.us.edu.pl/index.php/SPP/article/view/10690/8293
• Identifier: https://journals.us.edu.pl/index.php/SPP/article/view/10690 ;
  10.31261/SPiP.2020.16.12
• Data provider:
  Czasopisma Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text