Description

• Title:
  Wskaźnikowa ocena wartości estetycznej krajobrazu miejskiego na przykładzie centrum Wieliczki
• Creator:
  Kowalczyk, Krzysztof A.
• Contributor:
  Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Szkoła Doktorska, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków;
  krzysztof.kowalczyk5@doktorant.up.krakow.pl
• Description:
  Aesthetic landscape assessments are difficult studies, mostly based on subjective methods and hybrid research tools. The need for aesthetic landscape research derives from the care and concern not only for spatial order, but also for the quality of life and the of living, work and leisure environment. The landscape discussed in the article will be considered aesthetically in physiognomic terms as an perceived visual landscape. The first problem in the aesthetic assessments of landscape is the choice of the appropriate spatial unit that can reflect the real features of that landscape. It is postulated to use of landscape and urban enclosures designated according to the viewing and urban planning criteria as the basic units for the perception of the urban landscape.In the next part there will be a two-stage analysis of landscape and urban enclosures in terms of value and visual attractiveness. The fist stage is the identification and assessment of urban aesthetic landscapes – this indicator is used to assess the value of aesthetic urban landscape. The recommended groups of indicators include such landscape features as: colour and lighting, cleanliness and order, accessibility, functionality of enclosures  resources, quality and technical condition, composition and arrangement, enclosures morphology and construction, decorativeness and urban furniture, proportionality of enclosures elements, spatiality (spaciousness), representativeness of the enclosures, diversity of enclosures resources, identity and symbolism, visibility as well as the compactness and coherence of enclosures walls. The second step is to specify the positive and negative landscape and aesthetic patterns in order to develop guidelines for the protection or improvement of the landscape with the highest and lowest values. In these studies, a view-composition analysis should be used based on the research methods and tools already available from the literature. The result of the research is a graphic design in the form of a choropleth map showing urban aesthetic landscapes and a series of guidelines for shaping and protecting the aesthetics of the landscape.The case study was based on the center of the town of Wieliczka, as it has the features typical of inner-city areas of small and medium-sized town in Poland. In the structure of the examined town center, 42 landscape and urban enclosures were determined based on the viewing and urban planning criteria. Among the best rated indicators there are those related to cleanliness and order, proportionality of enclosures elements, spatiality and accessibility, which are very often ascribed in geographical research (and not only) to the concept of spatial order. The enclosures with the highest rating are located in the central and northern part of the center of Wieliczka, covering the historic urban complex and a sequence of enclosures along the most important communication artery in the town. The lowest aesthetic rating was given to the enclosures located on the outskirts of the center. They are characterized by the dominance of the communication function (parking lots) with no or a cut line of buildings with a fairly free arrangement. In the article, the composition and viewing analysis was carried out for one of the highest-rated enclosure – Skulimowski Square. This enclosure creates an exceptionally harmonious landscape with a share of disharmonious objects not exceeding 1% of the enclosure view. The research emphasized the special function of tall greenery as a form binding the enclosure composition and building walls and “sealing” gaps in the coherence of the building line.The method is a proposal and a voice in the discussion on the identification of aesthetic landscapes in urban space, fitting into research on the landscape of the city in the physiognomic and aesthetic trend in geography (especially socio-economic geography and spatial management).;
  Oceny estetyczne krajobrazu są badaniami trudnymi, opartymi przeważnie na subiektywnych metodach i hybrydowych narzędziach badawczych. Potrzeba badań estetycznych krajobrazu wyrasta z dbałości i troski nie tylko o ład przestrzenny, ale także o jakość życia oraz środowiska zamieszkania, pracy i wypoczynku. Omawiany w artykule krajobraz rozpatrywany będzie w ujęciu estetycznym w kategoriach fizjonomicznych jako percypowany krajobraz wizualny.Pierwszym problem w ocenach estetycznych krajobrazu jest wybór właściwej jednostki przestrzennej mogącej oddać rzeczywiste cechy krajobrazu. W artykule postuluje się wykorzystanie jako podstawowych jednostek dla percepcji krajobrazu miejskiego wnętrz krajobrazowo-urbanistycznych wyznaczonych według kryteriów widokowego i urbanistycznego. W kolejnej części przeprowadzona zostanie dwuetapowa analiza wnętrz krajobrazowo-urbanistycznych pod względem wartości i atrakcyjności wizualnej. Pierwszym etapem jest identyfikacja i ocena miejskich krajobrazów estetycznych – temu służyć ma wskaźnikowa ocena wartości estetycznej krajobrazu miejskiego. Wśród zalecanych grup wskaźników znalazły się takie cechy krajobrazu jak: barwność i oświetlenie, czystość i porządek, dostępność wnętrza, funkcjonalność zasobów wnętrza, jakość i stan techniczny wnętrza, kompozycja i rozplanowanie, morfologia i budowa wnętrza, ozdobność i umeblowanie, proporcjonalność elementów wnętrza, przestrzenność (przestronność) wnętrza, reprezentatywność wnętrza, różnorodność zasobów wnętrza, tożsamość i symboliczność, widoczność oraz zwartość i spoistość ścian wnętrza. Drugim etapem jest wyszczególnienie negatywnych i pozytywnych wzorców krajobrazowo-estetycznych dla wypracowania wytycznych w celu ochrony lub poprawy krajobrazu o najwyższych i najniższych ocenach. W badaniach tych należy zastosować analizę widokowo-kompozycyjną (przy wykorzystaniu fotografii widoku lub panoramy) w oparciu o dostępne już metody i narzędzia badawcze pochodzące z literatury. Wynikiem badań jest opracowanie graficzne w postaci kartogramu pokazującego miejskie krajobrazy estetyczne oraz serii wytycznych odnośnie kształtowania i ochrony estetyki krajobrazu.Studium przypadku oparto na centrum miasta Wieliczki, gdyż posiada cechy typowe dla obszarów śródmiejskich miast małych i średnich w Polsce. W strukturze badanego centrum miasta w oparciu o kryteria widokowe i urbanistyczne wyznaczono 42 wnętrza krajobrazowo-urbanistyczne. W badaniach najwyższe oceny wartości estetycznej uzyskały wnętrza placowe, następnie parkowe, na końcu uliczne. Wśród wskaźników najlepiej ocenianych znalazły się te związane z „czystością i porządkiem”, „proporcjonalnością elementów wnętrza”, „przestrzennością wnętrza” i „dostępnością”, które bardzo często przypisywane są w badaniach geograficznych (i nie tylko) pojęciu „ładu przestrzennego”. Wnętrza z najwyższą oceną zlokalizowane są w centralnej i północnej części centrum Wieliczki obejmując swym zasięgiem historyczny zespół urbanistyczny i ciąg wnętrz wzdłuż ważniejszej arterii komunikacyjnej w mieście. Najniższą ocenę estetyczną uzyskały wnętrza zlokalizowane na obrzeżach centrum. Cechują się one dominacją funkcji komunikacyjnej (parkingi) z brakiem lub pociętą linią zabudowy o dość swobodnym rozplanowaniu. W artykule analizę kompozycyjno-widokową przeprowadzono dla jednego z wnętrz o najwyższej ocenie – plac Skulimowskiego. Wnętrze tego placu miejskiego tworzy wyjątkowo harmonijny krajobraz z nieprzekraczającym 1% widoku wnętrza udziałem obiektów dysharmonijnych. W badaniach uwydatniła się szczególna funkcja zieleni wysokiej jako formy wiążącej kompozycję wnętrz oraz budującej ściany i „plombującej” luki w spójności linii zabudowy.Metoda stanowi propozycję i głos w dyskusji na temat identyfikacji krajobrazów estetycznych w przestrzeni miejskiej wpisując się w kierunek krajobrazowy badań nad miastem w nurcie fizjonomiczno-estetycznym na gruncie geografii (szczególnie geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej).
• Object availability:
  free access
• Rights: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
• Date:
  2022.03.31;
  2021.11.23
• Type:
  Article
• Language:
  Polish
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Relation:
  Space – Society – Economy;32
• Subject:
  landscape aesthetics;
  landscape physiognomy;
  landscape-urban enclosure;
  assessment of the aesthetic value of the landscape;
  Wieliczka;
  estetyka krajobrazu;
  fizjonomia krajobrazu;
  wnętrze krajobrazowo-urbanistyczne;
  ocena wartości estetycznej krajobrazu
• Identifier:
  1733-3180;
  http://hdl.handle.net/11089/41466 ;
  2451-3547;
  10.18778/1733-3180.32.01
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  image