Description

• Title:
  The attitude of tsarist foreign censorship towards Juliusz Słowacki’s writing in the years 1865–1914
• Creator:
  Rowicka, Małgorzata
• Description:
  The aim of the article is to analyze the attitude of tsarist foreign censorship towards the editions of Juliusz Słowacki’s works which some people tried to import to the Russian Empire in the years 1865–1914. The article consists of three parts. Firstly, the author reconstructs the magnitude, geography, chronology and pace of import. Secondly, she discusses the decisions of tsarist foreign censorship concerning the imported editions. In the third and the most comprehensive part, she characterizes the attitude of control officers towards the poet’s particular works. It is indicated which ones were questioned as a whole and which were undermined only partly.It can be assumed that in the years 1830–1914 there were 282 editions of Słowacki’s works in 401 volumes, including at least 194 in 288 volumes that were published outside the Russian rule. The vast majority of the imported books appeared in Galicia (75 editions in 119 volumes). They came from two central cities: Lviv and Kraków, and four provincial places: Złoczów, Brody, Stanisławowo i Kołomyja. Other books were imported from abroad (7 editions in 5 volumes) – Paris, Leipzig, Saint Petersburg, and from Prussian provinces (2 editions in 5 volumes) – Poznań and Mikołów. The largest part of the imported editions of Słowacki’s writing was represented by separate editions of particular works (45), slightly smaller – collective editions with works representing different literary genres (36, including 24 single- volume and 12 multivolume editions), the smallest – collections of letters written by the poet. Out of 84 editions of the poet’s works (in 134 volumes), which were analysed by Russian foreign censors, 28 were published without changes (39 volumes) – 4 of them (in 9 volumes) the publishers adjusted to the censorial demands in the Russian Empire. In the case of 15 editions (30 volumes) the officials ordered to remove some works – or at least their excerpts – and 40 editions (65 volumes) remained unchanged. In other words, at least half of editions and volumes with Słowacki’s texts imported to the Kingdom of Poland never went on sale. In the territories under Russian rule only some literary works written by Słowacki could be released, e.g. dramas Balladyna, Maria Stuart, Mazepa and poems Hugo, Arab, Mnich, Ojciec zadżumionych, W Szwajcarii, Godzina myśli. Other significant literary works – Beniowski, Anhelli, Horsztyński, Fantazy – were published in a modified form in the Russian Partition after the Revolution of 1905. Moreover, Kordian, Rozmowa z Makryną Mieczysławską, Głos z wygnania do braci w kraju and revolutionary lyrics from the period of the November Uprising, i.e. Hymn [Bogarodzico! Dziewico!], Kulik, Pieśń legionu litewskiego, Oda do wolności, and Śmierć, co trzynaście lat stała koło mnie… were perpetually removed from the imported editions. Although the works became known to Słowacki’s readers only in the second half of 1914, in a plebiscite announced by “Kurier Warszawski” the writer was ranked as the second most prominent Polish poet. Furthermore, Słowacki won in the category “dramatic literature”, defeating Mickiewicz and Krasiński, and Mazepa was named the most outstanding Polish dramatic work of the nineteenth century.;
  Celem tekstu jest analiza stosunku carskiej cenzury zagranicznej do tych samodzielnych wydań utworów Juliusza Słowackiego, które w latach 1865–1914 usiłowano sprowadzić do Cesarstwa. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej odtworzono wielkość, geografię, chronologię i tempo importu. W drugiej omówiono decyzje cenzury zagranicznej w odniesieniu do sprowadzanych edycji, natomiast w części trzeciej scharakteryzowano stosunek urzędników kontroli do poszczególnych dzieł poety: wskazano, które z nich kwestionowano w całości, a które we fragmentach.Można przyjąć, że w latach 1830–1914 ukazało się dwieście osiemdziesiąt dwa osobne wydania dzieł Słowackiego w czterystu jeden tomach, w tym co najmniej sto dziewięćdziesiąt cztery w dwustu osiemdziesięciu ośmiu tomach opublikowano poza zaborem rosyjskim. W badanym okresie do carskich urzędów kontroli trafiło osiemdziesiąt cztery zagraniczne i zakordonowe edycje utworów poety w stu trzydziestu czterech tomach, co oznacza, że wwieziono wówczas 43,3% wydań i 46,5% tomów wydanych poza Cesarstwem Rosyjskim. W porównaniu z importem dzieł innych wielkich romantyków było to dużo, gdyż w wypadku Adama Mickiewicza wwieziono 26,0% edycji i 26,4% tomów, natomiast Zygmunta Krasińskiego – 27,3% wydań i 30,9% tomów. Zdecydowana większość sprowadzonych książek ukazała się w Galicji (siedemdziesiąt pięć edycji w stu dziewiętnastu tomach). Pochodziły one z dwóch ośrodków centralnych – Lwowa i Krakowa, oraz czterech prowincjonalnych – Złoczowa, Brodów, Stanisławowa i Kołomyi. Resztę sprowadzono z zagranicy (siedem edycji w dziesięciu tomach) – z Paryża, Lipska i Petersburga, oraz z prowincji pruskich (dwa wydania w pięciu tomach) – z Poznania i Mikołowa. Największą część importowanych wydań Słowackiego stanowiły osobne edycje poszczególnych utworów (czterdzieści pięć), nieco mniejszą – wydania zbiorowe, zawierające utwory reprezentujące różne gatunki literackie (trzydzieści sześć, w tym dwadzieścia cztery jednotomowe i dwanaście wielotomowych), najmniejszą zaś – zbiory korespondencji poety (trzy). Spośród osiemdziesięciu czterech edycji (w stu trzydziestu czterech tomach) utworów poety, które w badanym okresie rozpatrywała rosyjska cenzura zagraniczna, ostatecznie do obiegu bez żadnych ingerencji trafiło dwadzieścia osiem wydań (trzydzieści dziewięć tomów), przy czym cztery z nich (w dziewięciu tomach) wydawcy zakordonowi dostosowali do wymagań cenzuralnych obowiązujących w Cesarstwie. W piętnastu edycjach (trzydziestu tomach) urzędnicy nakazali usunąć niektóre utwory bądź większe lub mniejsze ich fragmenty, natomiast aż czterdzieści edycji (sześćdziesiąt pięć tomów) zatrzymali w całości. Mówiąc inaczej, blisko połowa sprowadzonych do Królestwa Polskiego edycji i tomów z tekstami Słowackiego nigdy nie trafiła do sprzedaży, a około jedną piątą z nich można było nabyć jedynie w wersji okaleczonej. W badanym okresie z zakordonowych i zagranicznych edycji twórczości poety w oficjalnym obiegu czytelniczym w zaborze rosyjskim miały szansę znaleźć się tylko nieliczne utwory, np. dramaty Balladyna, Maria Stuart, Mazepa oraz poematy Hugo, Arab, Mnich, Ojciec zadżumionych, W Szwajcarii czy też Godzina myśli. Inne ważne dzieła – Beniowski, Anhelli, Horsztyński, Fantazy – w wydaniach zakordonowych (na ogół w edycjach wielotomowych) zaczęły trafiać do rozpowszechniania w zaborze rosyjskim dopiero po rewolucji 1905 roku, i to jedynie w formie okaleczonej. Natomiast utworami konsekwentnie usuwanymi z importowanych edycji Słowackiego niemal przez cały badany okres były: Kordian, Rozmowa z Makryną Mieczysławską, Głos z wygnania do braci w kraju, a także liryki rewolucyjne z okresu powstania listopadowego: Hymn [Bogarodzico! Dziewico!], Kulik, Pieśń legionu litewskiego, Oda do wolności oraz wiersz Śmierć, co trzynaście lat stała koło mnie… Poza ostatnim z wymienionych tekstów utwory te dopuszczono po raz pierwszy do rozpowszechniania dopiero w drugiej połowie 1914 roku. Mimo to w plebiscycie przeprowadzonym w 1900 roku przez redakcję „Kuriera Warszawskiego” wśród ówczesnej elity intelektualnej i kulturalnej na temat najważniejszych osiągnięć kultury polskiej, w kategorii najwybitniejszych poetów polskich, Słowacki znalazł się na drugim miejscu za Mickiewiczem, a poematy W Szwajcarii i Król-Duch zajęły w rankingu trzecie i czwarte miejsce – po Panu Tadeuszu i Dziadach. Co więcej, Słowacki zwyciężył w dziale „literatura dramatyczna”, wyprzedzając Mickiewicza i Krasińskiego, przy czym za najwybitniejszy dramat polski w XIX wieku uznano Mazepę.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Prawa autorskie (c) 2015 Sztuka Edycji
• Date:
  2015.06.15
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie; Tom 7 (2015): Edytorstwo a cenzura (XIX-XX wiek); 210-31;
  The Art of Editing. Textological and Editorial Studies; Vol. 7 (2015): Edytorstwo a cenzura (XIX-XX wiek); 210-31;
  2391-7903;
  2084-7963
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Relation: https://apcz.umk.pl/sztukaedycji/article/view/SE.2015.002/5584
• Subject:
  Juliusz Słowacki;
  carska cenzura zagraniczna;
  edycje utworów Słwoackiego;
  Cesarstwo Rosyjskie;
  tsarist foreign censorship;
  Russian Empire;
  editions of Słowacki’s works
• Identifier: https://apcz.umk.pl/sztukaedycji/article/view/SE.2015.002
• Data provider:
  Akademicka Platforma Czasopism
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text