Description

• Title:
  Spinoza’s Ethics and the Problem of Transcendental Cognition
• Creator:
  Tomaszewska, Anna
• Description:
  The article makes an attempt at comparing two perspectives from which philosophical cognition starts – a perspective which can be encountered in Spinoza’s Ethics and a perspective which can be encountered in Kant’s Critique of Pure Reason. In the first case, a finite subject of the philosophical cognition embarks on the cognition of the substance (Nature, God), that is, reality in its comprehensiveness; in the second case, a finite subject of philosophical cognition reflects upon the totality of the field of possible experience (empirical cognition), uncovering the conditions of its possibility. Both kinds of cognition consist in a pursuit to comprehend what is necessary and strictly universal. I claim that as much as the source of the cognition at stake is, on Spinoza’s account, provided by the intuitive grasp of the ontological identity of the subject and the whole of the reality (substance, Nature, God), on Kant account, indicating the source or the ground of the transcendental cognition proves more difficult (if not impossible), even though it might be granted that as in Spinoza’s cognition of the substance, also in the cognition which furnishes the judgments of the Critique of Pure Reason, intuition plays the decisive role.;
  Artykuł stanowi próbę porównania dwóch perspektyw, z których dokonuje się poznanie filozoficzne – perspektyw, jakie znajdujemy w Etyce Spinozy oraz w Krytyce czystego rozumu Kanta. W pierwszym przypadku w skończonym podmiocie filozofującym dokonuje się poznanie substancji (Natury, Boga), czyli całości rzeczywistości; w drugim przypadku – skończony podmiot filozofujący obejmuje refleksją całość pola możliwego doświadczenia (poznania empirycznego), odkrywając warunki jego możliwości. Oba rodzaje poznania polegają na dążeniu do ujęcia tego, co konieczne i ściśle ogólne. Twierdzę, że o ile źródłem interesującego nas rodzaju poznania jest na gruncie filozofii Spinozy intuicyjne ujęcie ontologicznej tożsamości podmiotu i całości rzeczywistości (substancji, Natury, Boga), o tyle na gruncie filozofii Kanta trudno wskazać na źródło czy też podstawę poznania transcendentalnego, choć można uznać, że podobnie jak w Spinozjańskim poznaniu substancji, także i w tym poznaniu, które składa się na ogół sądów Krytyki czystego rozumu, decydującą rolę odgrywa intuicja.
• Object availability:
  free access
• Date:
  2014.02.03
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Studies in the History of Philosophy; Vol. 4 No. 4 (2013); 113-125;
  Studia z Historii Filozofii; Tom 4 Nr 4 (2013); 113-125;
  2391-775X;
  2083-1978
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Relation: https://apcz.umk.pl/szhf/article/view/szhf.2013.050/2838
• Subject:
  Spinoza;
  Kant;
  poznanie transcendentalne;
  intuicja;
  konieczność;
  umysł;
  transcendental cognition;
  intuition;
  necessity;
  mind
• Identifier: https://apcz.umk.pl/szhf/article/view/szhf.2013.050
• Data provider:
  Akademicka Platforma Czasopism
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text