Description

• Title:
  Kryminał w literaturze polskiej XIX wieku. Kilka uwag
• Creator:
  Ruszczyńska, Marta
• Contributor:
  Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Filologii Polskiej, Zakład Literatury XIX Wieku;
  Dr hab. prof. UZ; kierownik Zakładu Literatury XIX Wieku w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. Do jej zainteresowań badawczych należą m.in.: zagadnienia romantyzmu krajowego, temat Słowiańszczyzny i idei słowianofilskich w obrębie literatury romantycznej, problematyka Kresów Wschodnich i literatury pogranicza. Ponadto zajmują ją także szeroko pojęte kwestie dziewiętnastowieczności w zakresie wspólnoty idei, poglądów estetycznych, gatunków, szczególnie powieści kryminalnej. Redaktorka dwóch tomów zbiorowych Słowacki i wiek XIX (Zielona Góra 2012, 2016). Autorka książek: Dominik Magnuszewski. Między historią i naturą (Zielona Góra 1995), Ziewonia. Romantyczna grupa literacka (Zielona Góra 2002), Słowianie i słowianofile. O słowianofilskich dyskursach w polskiej literaturze romantycznej (Kraków 2015), Pogranicze. Studia i szkice literackie (Zielona Góra 2015).;
  M.Ruszczynska@ifp.uz.zgora.pl
• Description:
  This article is an attempt at describing the conditions which governed the Polish crime novel in the 19th century. The author of this article takes into consideration the context of the West-European crime novel and its literary and cultural models. She also puts emphasis on sociopolitical transformations of the first half of the 19th century in Europe. However, while comparing that situation with conditions which formed Polish criminalfiction, the author shows clear differences concerning the cultural sphere, and the historical-political conditions related to enslavement. The situation of living under annexed territories created numerous restrictions visible, for instance, in literary creation of detective and fictional terms connected with the novel itself – the triumph of justice is much more limited than in the classical crime novel. Polish criminal fiction of this time is associated with the contemporary culture. The creation of this literary genre in Polish literature is not work of one author, but the result of actions of many. Above all, the author of this article sheds light of the connections between Polish crime fiction, politics and history.;
  Tematem artykułu jest próba opisu warunków, które ukształtowały polski kryminał w XIX stuleciu. Autorka bierze pod uwagę kontekst kryminału zachodnioeuropejskiego i jego wzorce literackie oraz kulturowe. Kładzie również nacisk na przemiany społeczno-polityczne pierwszej połowy XIX wieku w Europie. Jednak zestawiając ową sytuację z warunkami, które ukształtowały polską fikcję kryminalną dostrzega wyraźne różnice. Dotyczą one sfery kulturowej, a przede wszystkim warunków historyczno-politycznych związanych z czasem zniewolenia. Sytuacja życia pod zaborami stworzyła szereg ograniczeń widocznych choćby w kreacji postaci detektywa jak i rozwiązań fabularnych samej powieści, w której triumf sprawiedliwości w klasycznej postaci bywa znacznie ograniczony. Polska fikcja kryminalna tego czasu jest dość ściśle związana z ówczesną kulturą. Powstanie tego gatunku w literaturze polskiej nie jest dziełem jednego autora, ale wypadkową wielu działań. Jednak przede wszystkim autorka postrzega jego związki z polityką i historią.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 License.;
  http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
• Date:
  2019.05.24;
  2018
• Type:
  Article
• Language:
  Polish
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Relation:
  Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 4;
  50
• Subject:
  crime fiction;
  history;
  culture;
  fikcja kryminalna;
  historia;
  kultura
• Identifier:
  1505-9057;
  http://hdl.handle.net/11089/28561 ;
  2353-1908;
  10.18778/1505-9057.50.02
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  image