Description

• Title:
  Le bicaméralisme en Prusse Teutonique, Prusse Royale et Prusse Ducale depuis le XV' jusqu’au XVIIIe siècles
• Creator:
  Małłek, Janusz
• Description:
  L’auteur tire les conlusions suivantes des résultats de l’analyse qu’il fait dans l’article:1. Pour expliquer la genese du bicamérisme en Prusse teutonique, il faut partir de la structure sociale de ce pays ou il y avait deux états primordiaux, à savoir les villes et la noblesse.2. Le bicamérisme se maintenait aussi, durant plus de trois siècles, en Prusse royale (1466-1772).3. Le bicamérisme de la Prusse teutonique des annees 1466-1525 et du Duché de Prusse après 1525 doit etre considéré comme une continuation du système de deux chambres pratiqué aux assemble és d’etats arant la Guerre de Treize Ans (1454-1466). Neanmoins, en 1543, la Diète de la Prusse ducale s’est transformee d’une assemblée de deux chambres en celle de trois chambres, la premiere chambre etant formée par les eveques protestants, comtes et landrats, la seconde par la noblesse, et la troisième par les villes. La Diete tricamérale s’est maintenue en Prusse ducale (alors dans le cadre du Royaume de Prusse) jusqu'à la fin du XVIIIe siècle.;
  W 1981 r. na konferencji Ständetum und Staatsbildung in Brandenburg-Preussen prof. Helmut G. Koenigsberger wygłosił referat wprowadzający pt. Formen und Tendenzen des Europäischen Ständewesens im 16. und 17. Jahrhundert 1. Dla naszych dalszych rozważań niezwykle ważna jest opinia Koenigsbergera, znakomitego znawcy reprezentacji stanowych w Europie, o typologii ustroju stanowego. Pisze on: „Typologische Forschungen, die Parlamentgeschichte auf soziale Struktur und Strukturwandlungen beziehen, bleiben weiter notwendig. Man muss sich nur darüber klar sein, dass sie nie Modelle für eine historische Gesamtheit abgeben können”2. Opinia ta zasługuje na specjalną uwagę, gdyż ostatnio słyszy się głosy krytyczne o typologii ustroju stanowego w ujęciu Ottona Hintzego. Dał temu wyraz wybitny polski historyk Antoni Mączak w książce Rządzący i rządzeni, pisząc tak: „Schemat Hintzego przeszedł z warsztatów historyków ustroju do opracowań historyków historiografii, dzieląc los większości prostych schematów interpretacyjnych”3. Opinia ta wydaje się zbyt krzywdząca dla O. Hintzego, którego Typologie stanowią „punkt odniesienia” lub „punkt wyjścia” dla badaczy podejmujących badania w zakresie typologii ustroju stanowego. Wydaje się, że szukanie „modelu” ustroju stanowego fascynowało i fascynuje nadal historyków. Przypomnę tutaj kilku wybitniejszych autorów. Początek dał Otto Gierke4, w r. 1886 wyróżniając 2 typy zgromadzeń stanowych: anglosaski i francuski. Zasadniczy impuls tym badaniom dał jednak wspomniany już wyżej O. Hintze5 w znakomitym, syntetycznym studium Typologie der ständischen Verfassungen des Abendlandes. Hintze wyobrębnił —jak wiadomo — 2 typy zgromadzeń stanowych w Europie: pierwszy—dwuizbowy (Zweikammersystem), tu klasycznym przykładem był typ funkcjonujący w Anglii, który miał obejmować, jego zdaniem, państwa peryferyjne (Randländer), a więc Danię, Norwegię, Szwecję, Polskę, Czechy i Węgry; drugi — trzyizbowy (Dreikammersystem), typowy dla Francji, państw korony Aragońskiej, Neapolu i Sycylii. Szczególnie interesujące było jego spostrzeżenie odnośnie umieszczenia Niemiec w tym schemacie. Otóż Hintze uważał, że linia Łaby dzieli poszczególne księstwa Rzeszy w kwestii przynależności do wyróżnionych dwóch typów zgromadzeń stanowych. I tak księstwa na zachód od Łaby reprezentowały z reguły typ „francuski”, 3-izbowy, a księstwa na wschód od Łaby typ „angielski”, 2-izbowy. Sam sejm Rzeszy (Reichstag) zbliżał się do typu francuskiego6. Ta klasyfikacja doczekała się poważnej krytyki i znacznych korekt dokonanych przez H. Koenigsbergera7. Najważniejsze w tej krytyce było wskazanie na pominięcie w typologii Hintzego Niderlandów, które miały przedstawicielstwa stanowe zarówno jedno-, dwu-jak i trzyizbowe8. W opinii Gerharda Oestereicha9 typologia ta jest jednak aktualna dla niemieckiego terytorium do dziś. Do badań nad typologią zgromadzeń stanowych interesującą propozycję przedstawił na posiedzeniu Międzynarodowej Komisji Zgromadzeń Stanowych w Moskwie w roku 1970 Karol Górski10. Zaproponował on dwa sposoby rozpatrywania zgromadzeń stanowych, albo w dłuższym ciągu chronologicznym (ein Längstschnitt) albo w pewnym momencie czasowym, ale na szerszej przestrzeni (ein Querschnitt). To pierwsze podejście zakłada rekonstrukcję dynamiki i ewolucji, to drugie ujęcie ma charakter statyczny a zarazem porównawczy. Ujęcie typu ein Querschnitt znalazło zastosowanie m.in. w artykule Karola Górskiego, Die Anfänge des Ständewesens im Nord - und Ostmitteleuropa im Mittelalter11. Na szczególną uwagę zasługuje studium V. Bloockmansa12, traktujące o typologii zgromadzeń stanowych w średniowiecznej Europie ze szczególnym uwzględnieniem czynnika społeczno-gospodarczego. Wreszcie, wart jest zauważenia artykuł Kazimierza Orzechowskiego13 proponujący nową systematykę zgromadzeń stanowych.
• Object availability:
  free access
• Rights: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
• Date:
  1993.10.30
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Czasopismo Prawno-Historyczne; Vol. 45 No. 1-2 (1993); 231-243;
  Czasopismo Prawno-Historyczne; Tom 45 Nr 1-2 (1993); 231-243;
  2720-2186;
  0070-2471
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Adam Mickiewicz University Poznan
• Relation: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/47913/38802
• Subject:
  bikameralizm;
  Prusy Zakonne;
  Prusy Królewskie;
  sejm trójizbowy;
  bicamérisme;
  Prusse teutonique;
  Prusse royale;
  diète tricamérale
• Identifier: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/47913
• Data provider:
  Platforma Otwartych Czasopism Naukowych UAM
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  text