Description

• Title:
  Audiodeskrypcja sztuk plastycznych - na przykładzie muzeów w Barcelonie dataset
• Creator:
  Wendorff, Anna
• Contributor:
  Uniwersytet Łódzki;
  anna.wendorff@uni.lodz.pl
• Description:
  Jednym z aktualnych wyzwań stojących przed humanistami jest promowanie równego dostępu do kultury dla wszystkich, co oznacza włączenie osób z niepełnosprawnością w życie społeczne i kulturalne. Przykładem dostępnościowym jest audiodeskrypcja (AD), werbalny opis treści wizualnych przekazywany drogą słuchową, umożliwiający niewidomym i słabowidzącym odbiorcom obcowanie z widzialnym dziedzictwem kulturowym sztuk pięknych. Badanie zestawia teorie estetyczne dot. relacji między widzialnym i wysławialnym z warsztatem translatorskim (przekład obrazu na słowa) i doświadczeniem muzealnym. Fundamentalny charakter językowej refleksji nad sztuką sprawia, że staje się ona punktem wyjścia do sposobu, w jaki jest odbierana w ostatnich dziesięcioleciach. Według Gottfrieda Boehma (2014), hermeneutyka obrazu ma swój początek właśnie tam, gdzie wzrokowe doświadczenie przechodzi w medium języka. Specjaliści jednak nie są zgodni co do tego, jak można mówić o sztuce oraz jak należy opisywać dzieła sztuki. Tym trudniej, więc stworzyć jasny, koherentny opis na potrzeby osób z problemami widzenia. Każda opowiadana historia jest bowiem sumą historii każdego, kto był jej świadkiem, to nieodłączne dla istoty ludzkiej, tym bardziej w czasach, gdy cyberpercepcja stała się postbiologicznym stanem człowieka (Ascott, 1998). Każdy z nas ma indywidualną percepcję wzrokową i jak wynika z badań okulograficznych (Koide, Kubo, Nishida, Shibata, Ikeda, 2015) każdy z nas inaczej patrzy na dzieło sztuki. Znawcy sztuki skanują obraz w poszukiwaniu wzorów i form oraz przypatrują mu się przez dłuższy czas. Laicy, mający niewytrenowany wzrok, skupiają się na rozpoznawalnych obiektach i spędzają przed obrazem zaledwie kilka sekund. Kobiety skanują/patrzą na obraz inaczej niż mężczyźni. Kto więc i za pomocą jakich technik i strategii powinien dokonywać translacji obrazu na słowa dla niewidomych i niedowidzących odbiorców, tak by taki przekład był satysfakcjonujący i dostosowany do ich percepcji? Jak sprawić by osoba z dysfunkcją wzroku doznała doświadczenia estetycznego, jednocześnie nie narzucając jej naszej własnej percepcji obrazu? Badanie odnosi się do zagadnienia przekładu intersemiotycznego (Toury, 1986), w szczególności audiodeskrypcji (Chmiel, Mazur, 2014) i zostało przeprowadzone na przykładzie opisów z barcelońskich muzeów. Najważniejsze pytania badawcze to: czy poszukiwać w opisach piękna/wzruszenia/emocji (niezbywalnych atrybutów w kontakcie ze sztuką) czy poprzestać na prostym opisie?; czy tworzyć repliki dzieł sztuki (tyflografiki, wydruki 3D, przedmioty wtórnie wytworzone o zbliżonych właściwościach dotykowych)?, czy używać systemu lokalizatorów i znaczników w muzeach?; wreszcie czy tworzyć aplikacje mobilne dedykowane osobom z dysfunkcją wzroku? Celem głównym było zbadanie i przeanalizowanie, w jaki sposób i za pomocą jakich narzędzi muzea w Barcelonie wspierają odbiór sztuki przez osoby niewidome i niedowidzące. Celami szczegółowymi były natomiast: analiza audiodeskrypcji (na żywo, w formie skryptu, w formie aplikacji na urządzenia przenośne: smartfony i tablety) w barcelońskich muzeach oraz analiza, dopełniających AD, metod przekładu obrazu na inne zmysły: słuch, dotyk, węch i smak. Przedmiotem działania naukowego były: wywiady naukowe z pracownikami TransMedia Catalonia Research Group Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie (w szczególności Pilar Orero i Anną Matamala, specjalistkami w zakresie zagadnienia dostępności) dot. praktyk, norm i standardów udostępniania sztuk plastycznych osobom z niepełnosprawnością wzroku; przegląd realizowanych w jednostce badań i eksperymentów związanych z percepcją obiektów realnych i abstrakcyjnych przez osoby z dysfunkcją wzroku; wizyty w muzeach barcelońskich, które stosują audiodeskrypcję lub/i rozwiązania wielozmysłowe; a także obserwacja i wywiady z osobami niewidomymi i niedowidzącymi, z kuratorami sztuki i pracownikami działu edukacji muzeów na temat dostępności sztuki dla osób z problemami widzenia. W zakresie metod badawczych zastosowane zostały: wywiad jawny (badany został poinformowany o celu, charakterze i przedmiocie wywiadu), indywidualny (rozmowa w „cztery oczy” badacza z respondentem) i nieskategoryzowany (prowadzony tylko według pewnego ogólnego planu w postaci dyspozycji do rozmowy) (Pilch, 2001) oraz metoda hermeneutyczna. Oprócz Boehma wśród innych dwudziestowiecznych filozofów i estetyków operujących metodą hermeneutyczną należy wymienić Martina Heideggera, Hansa-Georga Gadamera i Paula Ricoeura. Stosują oni tak zwane koło hermeneutyczne – figurę opisującą sposób rozumienia i interpretacji tekstu/obrazu. Zgodnie z tą figurą nie można zrozumieć całości bez zrozumienia szczegółu, a szczegół nie może być zrozumiany bez odwołania się do całości. Tak więc skuteczna interpretacja dzieła polega na ruchu kolistym – od całości do szczegółu i od szczegółu do całości (Sochoń, 1995). Przede wszystkim pomocna wydaje się metoda hermeneutyczna analizy dzieła sztuki w rozumieniu Hansa-Georga Gadamera, przyjmującą że podmiot (w naszym przypadku audiodeskryptor) nie może interpretować tekstu/obrazu, wychodząc od neutralnej pozycji zerowej, pozbawionej wszelkich oczekiwań, oraz że przeżycie estetyczne (które jest istotą kontaktu z dziełem sztuki) wiąże się ze swobodną grą intelektu i wyobraźni (Gadamer, 1979), łącząc zdolność tworzenia obrazów ze zdolnością rozumienia.;
  Badanie zestawia teorie estetyczne dot. relacji między widzialnym i wysławialnym z warsztatem translatorskim (przekład obrazu na słowa) i doświadczeniem muzealnym. Fundamentalny charakter językowej refleksji nad sztuką sprawia, że staje się ona punktem wyjścia do sposobu, w jaki jest odbierana w ostatnich dziesięcioleciach. Kto więc i za pomocą jakich technik i strategii powinien dokonywać translacji obrazu na słowa dla niewidomych i niedowidzących odbiorców, tak by taki przekład był satysfakcjonujący i dostosowany do ich percepcji? Jak sprawić by osoba z dysfunkcją wzroku doznała doświadczenia estetycznego, jednocześnie nie narzucając jej naszej własnej percepcji obrazu? Badanie odnosi się do zagadnienia przekładu intersemiotycznego (Toury, 1986), w szczególności audiodeskrypcji (Chmiel, Mazur, 2014) i zostało przeprowadzone na przykładzie opisów z barcelońskich muzeów. Najważniejsze pytania badawcze to: czy poszukiwać w opisach piękna/wzruszenia/emocji (niezbywalnych atrybutów w kontakcie ze sztuką) czy poprzestać na prostym opisie?; czy tworzyć repliki dzieł sztuki (tyflografiki, wydruki 3D, przedmioty wtórnie wytworzone o zbliżonych właściwościach dotykowych)?, czy używać systemu lokalizatorów i znaczników w muzeach?; wreszcie czy tworzyć aplikacje mobilne dedykowane osobom z dysfunkcją wzroku? Celem głównym było zbadanie i przeanalizowanie, w jaki sposób i za pomocą jakich narzędzi muzea w Barcelonie wspierają odbiór sztuki przez osoby niewidome i niedowidzące. Celami szczegółowymi były natomiast: analiza audiodeskrypcji (na żywo, w formie skryptu, w formie aplikacji na urządzenia przenośne: smartfony i tablety) w barcelońskich muzeach oraz analiza, dopełniających AD, metod przekładu obrazu na inne zmysły: słuch, dotyk, węch i smak.;
  Narodowe Centrum Nauki, Miniatura 4, projekt numer B2011300001078100
• Object availability:
  free access
• Rights: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 ;
  Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe
• Date:
  2022.02.21;
  2020.11.19
• Type:
  Dataset
• Language:
  Spanish; Castilian
• Format:
  application/octet-stream
• Subject:
  przekład intersemiotyczny;
  audiodeskrypcja;
  sztuki plastyczne;
  osoby z niepełnosprawnością wzroku;
  hermeneutyka
• Identifier: http://hdl.handle.net/11089/40695
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text