Description

• Title:
  Between needs and freedom: Perspectives on social diagnosis
• Creator:
  Szarfenberg, Ryszard
• Description:
  Social diagnosis forms the foundation for shaping social policy. Within the Polish context, it involves a clash between the traditional needs-based (NB) approach and the newer capability approach (CA), which emphasises freedom and agency. The aim of the article is to theoretically reconstruct  and contrast these two approaches in relation to the diagnostic process, considering the perspectives of both residents and diagnosticians themselves. The methodology comprises theoretical analysis (drawing on Szatur-Jaworska, Sen, and Claassen, amongst others) and a qualitative content analysis of two examples of Polish diagnostic literature differing in character: an empirical diagnostic report and a methodological guide. This analysis illustrates how elements of both paradigms (NB and CA) manifest themselves in research practice and methodological recommendations. The results indicate the continued dominance of the NB paradigm, which concentrates on infrastructural and service deficits. Simultaneously, significant elements characteristic of the CA approach were identified in both types of documents analysed, such as an emphasis on participation, freedom of choice, and the need to consider psychological and cultural barriers. Conclusions: The analysis reveals a tension between tradition and the pursuit of empowerment within Polish social diagnosis. It is suggested that integrating the CA perspective, potentially enriched by insights from behavioural sciences (e.g, the concept of boosting), could contribute to the development of diagnostic practices that enhance the real agency of residents and diagnosticians.;
  Diagnoza społeczna stanowi fundament kształtowania polityki społecznej. W polskim kontekście ścierają się w niej tradycyjne ujęcie oparte na potrzebach (NB) oraz nowsza perspektywa realnych możliwości wyboru (capability approach), akcentująca wolność i sprawczość. Celem artykułu jest teoretyczna rekonstrukcja i skontrastowanie obu tych podejść w odniesieniu do procesu diagnozowania,  uwzględniając perspektywę zarówno mieszkańców, jak i samych diagnostów. Metodologia obejmuje analizę teoretyczną (m.in. Szatur-Jaworska, Sen, Claassen) oraz jakościową analizę treści dwóch różniących się charakterem przykładów polskiego piśmiennictwa diagnostycznego: raportu z diagnozy empirycznej oraz poradnika metodycznego. Analiza ta służy zilustrowaniu, jak elementy obu paradygmatów manifestują się w praktyce badawczej i zaleceniach metodycznych. Wyniki wskazują na dominację paradygmatu NB, koncentrującego się na deficytach infrastrukturalno-usługowych. Jednocześnie w obu analizowanych dokumentach zidentyfikowano istotne elementy charakterystyczne dla podejścia zorientowanego na możliwości, takie jak nacisk na partycypację, wolność wyboru oraz potrzebę uwzględniania barier psychologicznych i kulturowych. Analiza ukazuje przykłady napięcia między tradycją a dążeniem do upodmiotowienia w polskiej diagnozie społecznej. Integracja perspektywy możliwości, potencjalnie wzbogacona o wnioski z współczesnych nauk behawioralnych, może przyczynić się do rozwoju praktyk diagnostycznych wzmacniających realną sprawczość mieszkańców i diagnostów.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM;
  https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
• Date:
  2025.09.30
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion;
  Peer-reviewed article;
  Artykuł recenzowany
• Language:
  Polish
• Source:
  Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; Vol. 87 No. 3 (2025); 303-321;
  Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; Tom 87 Nr 3 (2025); 303-321;
  2543-9170;
  0035-9629
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Adam Mickiewicz University Poznan
• Relation: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rpeis/article/view/46310/41315
• Subject:
  polityka społeczna;
  diagnoza społeczna;
  potrzeby;
  podejście oparte na możliwościach (capability approach);
  partycypacja;
  social policy;
  social diagnosis;
  needs;
  capability approach;
  participation
• Identifier: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rpeis/article/view/46310
• Data provider:
  Platforma Otwartych Czasopism Naukowych UAM
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  other