Description

• Title:
  Wokół Józefa Obrębskiego narracji o religii i religijności. Na podstawie materiałów z macedońskiego Porecza
• Creator:
  Rękas, Joanna
• Description:
  Around Józef Obrębski’s Narrative on Religion and Religiosity: On the Basis of Materials Collected in the Macedonian Region of PorečeThe main goal of this article is to present the idiosyncrasies of a description of the religious system adopted by the population of the Macedonian region of Poreče (North Macedonia). The description under consideration was provided in the 1930s by Józef Obrębski (1905–1967), a sociologist, field ethnographer, ethnologist and Slavic studies scholar, who was a student of Kazimierz Moszyński and Kazimierz Nitsch, and a doctoral student of Bronisław Malinowski. Conducting his studies in Poreče, Obrębski used trans-disciplinary rather than interdisciplinary academic competences, which enabled him to reject the assumptions about a discrepancy between religion and magic, and between structured religions and those that – from the perspective of academic observation and narration – lack an unambiguous and hierarchical structure. The most significant features of Obrębski’s narrative on religion and religiosity are presented from the point of view of an anthropological triad: the specificity of the area – the researcher – the text. By recognising himself against the source, i.e. by looking for patterns in the population studied and, at the same time, attempting to resist the research intention and choose “full social and cultural reality” as the object of observation and analysis (everything available to him during almost a year of uninterrupted stay in Poreče), he came up with a description of a religious system whose limits he defined as social, magical and religious. The body of writings from his second Balkan expedition (August 1932 to March 1933) is a model example of locally produced knowledge, which involves an awareness of the distinction between the researcher and the participant (and a scrutiny of this distinction), and which does not favour the researcher but rather makes him involved in the process of joint construction of the final text. The dialogue between the researcher and the informants, coupled with reflection on the activities which Obrębski observed and in which he took part, made it possible to construct a narrative on their religion that is comprehensible beyond the context in which it was created. According to this description, the spatial boundaries of the immediate local community (maało) which no longer exist are continuously reconstructed in a religious cult, and division between the sacred and the profane gains new dimensions in the process. It is not the sanctity but secularity that turns out to be liminal, temporary, suspended, and yet always expecting and alert, fleeting. The profane can exist only in the conditions of relative social stability. Wokół Józefa Obrębskiego narracji o religii i religijności. Na podstawie materiałów z macedońskiego PoreczaGłównym celem artykułu jest przedstawienie specyfiki opisu systemu religijnego mieszkańców regionu zwanego Porecze w Macedonii (Macedonia Północna), który wyszedł na początku lat trzydziestych XX wieku spod pióra Józefa Obrębskiego (1905–1967), ucznia Kazimierza Moszyńskiego i Kazimierza Nitscha, doktoranta Bronisława Malinowskiego, socjologa, etnografa-terenowca, etnologa i slawisty. Innymi słowy, badacza wykorzystującego w macedońskim Poreczu nie tyle inter- co transdyscyplinarne kompetencje naukowe, których połączenie umożliwiło mu odrzucenie tez o rozdźwięku między religią a magią oraz między religiami ustrukturyzowanymi a pozbawionymi, z perspektywy obserwacji i narracji naukowej, cech jednoznacznego i hierarchicznego uporządkowania. Wyszczególnienie najważniejszych cech narracji Józefa Obrębskiego o religii i religijności następuje w optyce triady antropologicznej: specyfika terenu – osoba badacza – tekst. Rozpoznając siebie wobec źródła, tj. szukając wzorców wśród badanych przy jednoczesnych próbach niepoddawania się intencji badawczej, oraz obierając za przedmiot obserwacji i analizy „pełną rzeczywistość społeczną i kulturalną” (całą dostępną mu przez prawie rok nieprzerwanego pobytu w Poreczu), stworzył opis systemu religijnego, którego granice określił jako społeczno-magiczno-religijne. Spuścizna tekstowa z drugiej wyprawy bałkańskiej etnosocjologa (sierpień 1932 – marzec 1933) to wzorcowy przykład wiedzy wytwarzanej lokalnie, która zauważa podział na badanego i badacza i uważnie się przygląda oraz nie faworyzuje naukowca, lecz włącza go w proces konstruowania finalnego wspólnego tekstu. Dialog badacza i badanych oraz przekształcanie działań, które Józef Obrębski obserwował i w których z badanymi uczestniczył, w narrację zrozumiałą poza kontekstem, który ją stwarza, umożliwiły mu deskrypcję religii, w której nieistniejące już granice przestrzenne maała są wciąż odtwarzane podczas kultu religijnego, a podział na sacrum i profanum otrzymuje nowe cechy. To nie świętość, lecz świeckość okazuje się liminalna, tymczasowa, zawieszona, wciąż oczekująca i czujna, nietrwała. To, co profaniczne istnieje o tyle, o ile utrzymywana jest względna stabilizacja społeczna.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Copyright (c) 2020 Joanna Rękas;
  http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl
• Date:
  2020.12.31
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  English;
  eng
• Source:
  Slavia Meridionalis; Vol 20 (2020): Intelektualiści oraz "to, co religijne" [Intellectuals and the religious];
  2392-2400
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences
• Relation: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/sm/article/view/sm.2333/6180
• Subject:
  Józef Obrębski; North Macedonia; Poreče; anthropological triad; religious system; transformative familiarity; transformative secularity
• Identifier: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/sm/article/view/sm.2333 ;
  10.11649/sm.2333
• Data provider:
  ISS PAS Journals
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text