Description

• Title:
  Apokalipsa w amerykańskim film noir
• Creator:
  Rek, Jan
• Contributor:
  Oleksy, Wiesław;
  Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Archeologii;
  Jan Rek – doktor, emerytowany starszy wykładowca w Katedrze Mediów i Kultury Audiowizualnej Uniwersytetu Łódzkiego, Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi i Uniwersytecie M. Kopernika w Toruniu. Kulturoznawca, filmoznawca, którego zainteresowania badawcze skupiają się na narracji filmowej, teorii filmu, relacjach zachodzących pomiędzy filmem a odbiorcą, wpływie mediów na kształtowanie się procesów globalizacyjnych, oraz na twórczości filmowej Jerzego Kawalerowicza i filmie amerykańskim. Autor monografii Kino Jerzego Kawalerowicza i jego konteksty (2008). Artykuły: autor licznych rozdziałów w tomach zbiorowych i artykułów w naukowych czasopismach filmoznawczych, m.in. Ideologia jako wyznacznik przemian strukturalnych współczesnych adaptacji filmowych (1970), O narracji filmowej w kontekście współczesnych badań filmowych (1975), Film wśród sztuk narracyjnych (1980), O komunikacji filmowej z pragmatycznego punktu widzenia (1985), W cieniu socrealizmu (2005), The Rise and Fall of Socialist Realism in Polish Cinema, 1949–1956 (2010), On certain limitations of the globalization discourse in Poland (2013). Wygłaszał referaty na wielu konferencjach filmoznawczych w Polsce i za granicą, między innymi w Massachusetts Institute of Technology (USA), Uniwersytecie w Amsterdamie (Holandia), Uniwersytecie w Osnabrück (Niemcy). Koordynował międzynarodowy projekt European Cinema in Film Studies (1999–2001) realizowany z udziałem Uniw. w Reading (W. Brytania) i Uniw. w Sztokholmie (Szwecja) i projekt In-visible Out-skirt (2002–2003), w którym uczestniczyło sześć uniwersytetów europejskich przy wsparciu Komisji Europejskiej w ramach programu Kultura 2000.
• Description:
  Przedmiotem prowadzonej w tym eseju analizy jest film Roberta Aldricha Śmiertelny pocałunek (1955), dzieło zamykające okres świetności amerykańskiego film noir. Intrygowało od początku, bowiem zaraz po premierze zostało wręcz zignorowane przez amerykańską krytykę filmową, by w kilka lat później wrócić do Ameryki w glorii sławy po entuzjastycznych opiniach krytyków francuskich z kręgu „Cahiers du Cinéma”. Świadczy to, jak bardzo orzekanie o wartościach estetycznych, bez uwzględniania estetycznych kryteriów w danym czasie uznanych za dominujące, obarczone jest ryzykiem odrzucenia czy negacji. Autor podkreśla, że film Aldricha prowadzi dialog z dwiema tradycjami: jedną jest hard-boiled fiction lat trzydziestych– czterdziestych XX wieku, drugą klasyczne kino noir produkowane w Hollywood w latach 1940/1950. Aldrich zdaje się obu tradycjom sprzeniewierzać i, co najważniejsze, czyni tak od samego początku: od momentu pojawienia się na ekranie napisów czołowych następujących nie w sposób tradycyjny, czyli z dołu do góry, lecz przeciwnie – z góry do dołu. To naruszenie przyjętego na zasadzie umowy porządku jest tu początkiem kwestionowania klasycznych konwencji. Scena finałowa, kiedy z małego pojemnika, którego poszukiwania są osią wydarzeń fabularnych, zostaje przypadkowo uwolniona energia jądrowa, dając początek totalnej katastrofie, wydaje się być krzykiem rozpaczy i metaforą końca ponurego świata. W tym świecie ludzie, doświadczając życia na podsłuchu i na podglądzie, stają się pionkami w wielkiej grze tajemnych sił i z rezygnacją godzą się na los upadłych aniołów podążających do piekła.
• Object availability:
  free access
• Rights: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 ;
  Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe
• Date:
  2025.07.16;
  2025
• Type:
  Book chapter
• Language:
  Polish
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Łodzi; Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego
• Relation:
  Koniec świata w literaturze i filmie;
• Subject:
  film noir;
  hard-boiled fiction;
  Christina Rossetti;
  HUAC;
  apokalipsa
• Identifier:
  978-83-969429-6-8;
  http://hdl.handle.net/11089/55984
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  seek permission
• Type:
  text