Description

• Title:
  Wyobrażenia przestrzeni miast Polski Środkowej. Na podstawie badań grupy młodzieży licealnej
• Creator:
  Mordwa, Stanisław
• Description:
  Zainteresowanie autora problematyką geografii percepcji przypadło na czas pewnego zastoju - po początkowym okresie fascynacji środowiska naukowego tą problematyką. Po okresie intensywnych badań podstawowych oraz ożywionej dyskusji naukowej nastąpiła pewna stagnacja, spowodowana niedostatecznie wypracowaną metodologią badań, która nie upoważniała do istotnych uogólnień. Dlatego kontynuując pierwsze studia autor opracował i zrealizował oryginalną koncepcję badań nierozpoznanych wówczas wyobrażeń przestrzeni miast regionu łódzkiego przez ich mieszkańców. W koncepcji tej położono główny nacisk na wprowadzenie wielu nowych rozwiązań metodycznych do badań nad wyobrażeniami miast. Podejście metodyczne pozwoliło na wszechstronne omówienie różnych aspektów percepcji przestrzeni nie tylko poprzez inwentaryzację wyobrażeń, ale także dało możliwość określenia czynników, które te wyobrażenia kształtują. Weryfikację osiąganych wyników uzyskano poprzez podjęte badania porównawcze ośmiu miast. Jako podsumowanie badań zbudowano model wyobrażeniowy analizowanych miast, który stanowi istotny składnik teoretyczny całego opracowania. Przedstawione w pracy analizy zróżnicowania przestrzennego wyobrażeń o miastach miały znaczący walor poznawczy. Posiadały one również potencjalny walor zastosowań praktycznych, związany z przewidywaniem możliwych kierunków migracji młodzieży kończącej szkoły średnie, a także w planowaniu przestrzennym oraz zarządzaniu przestrzenią miejską. W przypadku Łodzi uzyskane wyniki stanowiły cenny materiał dla wszystkich osób, którym zależało na kształtowaniu wielkomiejskiej wizytówki miasta.;
  W prezentowanej pracy zostały przedstawione wyniki badań wyobrażeń przestrzennych w ośmiu miastach Polski Środkowej. Prace badawcze dotyczyły trzech aspektów wyobrażeń: opisowego, wartościującego i symbolicznego. Na wstępie przedstawiono wyniki studiów nad poczuciem więzi mieszkańców z ich miastami. Następnie na podstawie analizy odręcznych szkiców określono zawartość wyobrażeń, czyli poznano elementy struktury miasta, typ strukturalny i styl. W ramach aspektu wartościującego i symbolicznego omówiono: 1) podziały przestrzeni miast istniejące w świadomości mieszkańców, 2) percepcję i waloryzację przestrzeni miejskiej, 3) preferencje mieszkaniowe oraz 4) postrzeganie specyfiki, symboliki, potrzeb i mankamentów miast. W świetle analizy porównawczej wyobrażeń poszczególnych miast przeprowadzonej w rozdziałach trzecim i czwartym można potwierdzić prawdziwość pierwszej z dwóch założonych tez badania. Znalazło to swój wyraz w postaci opracowanego w rozdziale 4.6 (s. 125) modelu wyobrażeniowego miasta Polski Środkowej. Drugim zamierzeniem badawczym było przedstawienie zróżnicowania przestrzennego wyobrażeń Łodzi. W poświęconym tym zagadnieniom rozdziale 5, zajmowano się: 1) związkami emocjonalnymi z Łodzią i dystansem poznawczym, 2) synonimami, stereotypami i symbolami Łodzi, 3) oceną wybranych cech oraz 4) pozycją Łodzi wśród innych polskich miast. W każdej części konsekwentnie udowadniano prawdziwość drugiej tezy pracy. Jak to przedstawiono, najpełniejszy i zarazem najbardziej korzystny dla Łodzi jej wizerunek posiadają respondenci z miast, które znalazły się po reformie administracyjnej w nowym województwie łódzkim: Piotrkowa Tryb., Sieradza i Skierniewic. Sprzyjać to będzie zapewne utrwaleniu istniejących związków wewnątrz nowego regionu, a być może w przyszłości pojawią się także inne, silniejsze związki aspirujące do określenia ich mianem tożsamości regionalnej czy regionalizmu. Nie wydaje się to jednak możliwe, gdyż Łódź nie jest postrzegana pozytywnie, w ciepłych kolorach. Przywilejem dużych aglomeracji jest możliwość przyciągania do siebie ambitnych i wartościowych osób, których aspiracjom nie mogą sprostać mniejsze ośrodki. Dzieje się tak, gdyż mogą zaoferować im określone atrybuty, które zazwyczaj w nich się koncentrują. W świetle przeprowadzonych badań nie wydaje się jednak, aby Łódź miała coś do zaoferowania młodym ludziom poza miejscami w szkołach wyższych. Jeżeli nawet istnieją takie atrybuty, to są one niezauważane przez większość, gdyż są „przesłonięte”, np. złymi warunkami ekologicznymi. Simmel (1975) w jednej ze swoich prac napisał: „Londyn nigdy nie był sercem Anglii, często natomiast jej mózgiem, a zawsze kabzą”. Zastanawiając się nad tym zdaniem powstaje pytanie: czy Łódź będzie kiedyś dla mieszkańców regionu czymś więcej niż tylko mózgiem administracyjnym? Zarówno w przypadku badania wyobrażeń miast przez ich mieszkańców, jak i w przypadku wyobrażenia Łodzi, podjęto próbę zidentyfikowania czynników, które wyobrażenia te kształtują. W poszczególnych rozdziałach poświęconych zagadnieniu wyobrażenia miast zwrócono uwagę na szczególną istotność następujących czynników: płeć respondenta, doświadczenie w pracy z mapami, miejsce zamieszkania w mieście i stopień zadowolenia z niego, poziom znajomości miasta, skłonność do wyprowadzenia się, warunki materialne, podział na dojeżdżających i miejscowych, źródła informacji oraz takie cechy osobowe respondenta, jak: zdolność werbalizacji, erudycja, elokwencja, pracowitość, pilność, powaga udziału w badaniach. W przypadku wyobrażenia Łodzi istotne okazały się: częstość przyjazdów do Łodzi, znajomość Łodzi, warunki materialne, zamiar podjęcia studiów w Łodzi, dystans poznawczy, źródła informacji, związki z innymi miastami oraz te same cechy osobowe co poprzednio wymienione. Ponadto ujawniono wewnętrzne związki i zależności pomiędzy niektórymi elementami wyobrażeń. Jak się jednak okazało, nawet przedstawione czynniki i wewnętrzne zależności posiadały wpływ jedynie na niektóre aspekty wyobrażeń. Co więcej, wpływ ten nie był równie silny i jednoznaczny we wszystkich badanych miastach. Prawdopodobnie to wiek respondentów oraz profil i stan wykształcenia są podstawowymi czynnikami wpływającymi na kształt wyobrażeń. Teza to wymaga jednak weryfikacji. Jak się wydaje potrzebne jest bardziej precyzyjne określenie przebiegu i uwarunkowań samego procesu percepcji oraz sposobów przetwarzania i „magazynowania” wyobrażeń w ludzkiej pamięci. Konieczne jest zastosowanie bardziej precyzyjnych metod i technik badań. W ostatnim czasie dobrym przykładem takich badań jest projekt zrealizowany we współpracy geografów z psychologiem i antropologiem (Montello i inni 1999). Niejako na uboczu głównej problematyki badań określono także percepcję stanu zagospodarowania przestrzennego miast, w tym niektóre potrzeby respondentów dotyczące ich warunków bytu w miastach. Potrzeby te dotyczyły zarówno nowych inwestycji, jak i poprawy niektórych parametrów jakości obecnego środowiska mieszkalnego. Zauważono wyraźny dyskomfort mieszkańców polegający na tym, że stare centra miast, o dużych walorach funkcjonalnych i historycznych, które są ogólnie lubiane, są jednocześnie zdewastowane, brudne i niebezpieczne. Niestety nowo powstające formy urbanistyczne nie wzbudzają już tak powszechnych, pozytywnych odczuć. Wyobrażenia przestrzeni podlegają zmianom, kształtują się wraz ze zmianami samej przestrzeni, ale także „dorastają” wraz z nabywaniem przez ludzi nowych doświadczeń, nowych sposobów myślenia. W przedstawionej pracy przedstawiono pewien stan wyobrażeń młodych ludzi, którzy wkraczają dopiero w dorosłe życie, którzy w znacznej części będą żyli i użytkowali badane miasta. Przedstawiono istotną podstawę kształtowania się następnych wyobrażeń i stosunku do miast. Na ile nabiorą one w większym stopniu cech pozytywnych, zależy to od aktywności samych mieszkańców, ale także od władz miejskich i działań przez nie podejmowanych.
• Object availability:
  free access
• Rights:
  Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska;
  http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl
• Date:
  2013.07.04;
  2003
• Type:
  Book
• Language:
  Polish
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Subject:
  wyobrażenia przestrzeni;
  percepcja przestrzeni;
  Łódź, Polska;
  planowanie przestrzenne;
  model wyobrażeniowy;
  metody badań percepcji przestrzeni
• Identifier:
  83-7171-674-5;
  http://hdl.handle.net/11089/2252
• Data provider:
  Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  image