Description

• Title:
  Tentative de la réforme de la diétine générale de la Prusse royale en 1734
• Creator:
  Dygdała, Jerzy
• Description:
  La grande crise du parlementarisme polonais qui se manifesta déjà au XVIIe siècle, n'a pas omis la Prusse royale. Dès 1713 presque aucune diétine générale de la Prusse royale ne pouvait se réunir à cause des séparations des diétines de voïvodie sans avoir rien voté. En 1734 le chef de file du camp pro-saxon en Prusse royale – voïvode de Chełmno, Jan Ansgary Czapski, proposa à la diétine générale de Grudziądz (2 - 6 septembre 1734) d'effectuer de telles réformes du système de diétines, qui auraient créé la possibilité de voir les diétines générales fonctionner plus souvent que jusqu'alors. Czapski proposait qu'uniquement ceux nobles qui avaient participé aux diétines de voïvodie et furent envoyés par ces diétines comme députés, aient le droit de participer activement à la diétine générale. Il proposa aussi, que la diétine générale ait lieu même dans le cas où une diétine de voïvodie soit interrompue. Les propositions de Czapski, en ne portant pas atteinte formelle au liberum veto, ébranlaient dans les conditions de la Prusse royale les droits de toute la noblesse à la participation à la diétine générale. Le projet de Czapski rencontra l'opposition décidée se servant d'argumentation démagogique de la part des partisans de Stanislas Leszczyński. Ils s'en rapportèrent à la liberté et l'égalité nobiliaire. Dans cette situation le projet fut repoussé par la noblesse.;
  W ciągu XVI - XVII w. wykształcił się w Prusach Królewskich swoisty system sejmikowy, zbliżony w zasadzie do ustroju sejmikowego obowiązującego w pozostałej Rzeczypospolitej. System ten zachował jednak wiele odrębności wynikających tak z tradycji, jak i z odmiennego układu sił społeczno-politycznych w prowincji pruskiej w porównaniu z pozostałymi ziemiami państwa polsko-litewskiego. Organizacja tego systemu sejmikowego była dość skomplikowana. Naprzód odbywało się 5 sejmików powiatowych (wyłącznie w województwie pomorskim), następnie 3 sejmiki wojewódzkie (pomorski, chełmiński i malborski), a w końcu sejmik generalny prowincji pruskiej (na ogół na przemian w Grudziądzu i Malborku). Sejmik generalny (generał) składał się z 2 izb: senatu, w skład którego wchodzili senatorzy Prus Królewskich oraz po 2 posłów z tzw. wielkich miast (Torunia, Elbląga i Gdańska) i z izby niższej, szlacheckiej. Zgodnie z uchwałami (laudami) sejmików generalnych z 1654 i 1658 r. szlachta powinna naprzód uczestniczyć w jednym z sejmików wojewódzkich, a dopiero potem zjeżdżać na sejmik generalny. Szlachta nie przestrzegała jednak tych postanowień i przybywała na ogół viritim bezpośrednio na generały. Cechą charakterystyczną pruskich sejmików generalnych była znacząca rola, jaką odgrywali na nich posłowie wielkich miast. Od połowy XVII w. utrwaliła się praktyka, potwierdzona przez laudum z 1678 r., iż sejmik generalny musi być poprzedzony przez wszystkie 3 sejmiki wojewódzkie. Przyjęcie tej zasady sprawiało, że w razie niedojścia któregokolwiek z sejmików wojewódzkich sejmik generalny nie mógł rozpocząć obrad.
• Object availability:
  free access
• Rights: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
• Date:
  1985.12.30
• Type:
  info:eu-repo/semantics/article;
  info:eu-repo/semantics/publishedVersion
• Language:
  Polish
• Source:
  Czasopismo Prawno-Historyczne; Vol. 37 No. 2 (1985); 243-255;
  Czasopismo Prawno-Historyczne; Tom 37 Nr 2 (1985); 243-255;
  2720-2186;
  0070-2471
• Format:
  application/pdf
• Publisher:
  Adam Mickiewicz University Poznan
• Relation: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/48483/39288
• Subject:
  kryzys parlamentaryzmu;
  sejmik generalny;
  liberum veto;
  prawo udziału szlachty w sejmie generalnym;
  crise du parlementarisme;
  diétine générale;
  droit de la noblesse de participer au parlement général
• Identifier: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/48483
• Data provider:
  Platforma Otwartych Czasopism Naukowych UAM
• Can I use it?:
  check license
• Type:
  text